’ब्लॉग ’ती’ चा’ - जपत किनारा शीड सोडणे नामंजूर

’जिंदगी ना मिलेगी दोबारा’ हा सिनेमा आठवतोय? आपल्या अस्तित्वाचा अर्थ उमगल्याने पाणावलेल्या डोळ्य़ांनी पाण्य़ाबाहेर येत भवतालच्या अफाट निसर्गाकडे नि:शब्द होत पाहत राहणारा हृतिक रोशन... भौतिक सुखांमागे धावणार्‍या माणसाला खरा आनंद कुठे आणि कसा गवसतो हे सांगणारं ते झकास दृष्य! अर्थात हे सिनेमात ठीकय, एरवी असं मनात येईल तेव्हा भटकायला पैसे कोण देईल? मात्र ’वसुधैव कुटुम्बकम्’ चा अर्थ थेट जगण्य़ात उतरवणारी शिव्व्या नाथ ही ट्रॅव्हल ब्लॉगर तरुणी गेल्या ७ वर्षांपासून असं आयुष्य भरभरुन जगतेय. वयाच्या २३व्या वर्षी तिने सिंगापूर टुरिझम मधली नोकरी सोडली, असेल नसेल ते चक्क विकून टाकलं आणि जगभ्रमंतीचं स्वप्नं पाठीवरच्या पिशवीत घेऊन ती निघाली. ती म्हणते, "आता माझं घर म्हणजे माझी ब्लॉग-साईट कारण तिथे तुम्हाला माझा ठावाठिकाणा नक्की सापडेल. मित्रांनो, आपल्या उबदार कोषाच्या बाहेर पडून एक स्वच्छंदी आयुष्य जगून तर पाहा, याल माझ्याबरोबर पुढच्या प्रवासाला?" जर तुम्हाला खरच तिच्यासह प्रवास करायची, तिला जाणून घ्यायची इच्छा असेल तर गाठा तिला https://the-shooting-star.com/

 वर जिथे ती म्हणते, "तुम्ही कविता लिहू शकत नसाल पण तुमच्या जगणच एक कविता असेल तर !"

य़ा क्षणी शिव्व्या मालदीव मध्ये आहे, मग ती ओमान ला जाणार आहे. आतापर्यंत तिने भारतासह आफ्रिका, युरोप, आशिया, मध्य पूर्व, लॅटिन अमेरिका आणि कॉकेशस प्रदेश पालथे घातले आहेत. यासाठी लागणारे पैसे? ते ती तिच्या ’ट्रॅव्हल ब्लॉगींग’ द्वारे कमावते. असे पैसे कुणीही कमावू शकतं? नाही, त्यासाठी झपाटलेपण हवं. २०१३ ची ती सर्वोत्तम भारतीय ट्रॅव्हल ब्लॉगर असून नंतरही अनेक सन्मान तिने प्राप्त केले आहेत. airbnb सह जगभरातल्या नामवंत प्रवासी कंपन्या, देशांचे पर्यटन विभाग तिचे प्रायोजकत्व स्वीकारतात. हटके प्रवास, अनोखे अनुभव आणि ते ओघवत्या इंग्लीशमधून मांडण्य़ाची भन्नाट शैली या त्रिचक्रीवर शिव्व्या विहरते आहे. बीबीसी ट्रॅव्हल्स, नॅशनल जिओग्राफिक्स, टाईम्स ऑफ इंडिया, द हिंदू, TEDx सारख्या माध्यमांवर तिच्या प्रवासगाथा झळकत असतात. मुळात ती हे पैशासाठी करत नाही कारण पैसा तिला तिच्या नोकरीत मिळतच होता. ती निरर्थक खरेदीत वेळ आणि पैसा घालवत नाही. आगामी महत्वाकांक्षी प्रकल्पांसाठी पैसे जमवते कारण प्रायोजक ताबडतोब मिळतातच असे नाही. त्यामुळे ’प्रवासात पैसे कसे वाचवावेत’, ’प्रवास करता करता पैसे कसे कमवावेत’, ’गाठीशी पैसे नसतानाही प्रवासाची स्वप्नं पाहावीत काय’, असे तिचे रोचक आणि प्रॅक्टिकल लेख या ब्लॉगवर आहेत.

डेहराडून मधल्या मध्यमवर्गीय घरात जन्मलेल्या शिव्व्याला तिथल्या पर्वतराजी कायम साद घालत. आज ती अवघं विश्व कवेत घेते आहे. काहीही अडचण नसली तरी चांगल्या पदवीधर बायकोला माहेरुन ’घ्यायला’ जाणारे नवरे किंवा बहिणीला सासरी ’पोचवणारे’ भाऊ किंवा ’सातच्या आत घरात’ टाईप मंडळी हे शिव्व्या नावाचं रसायन कदाचित पचवू शकणार नाहीत. शिव्व्या ’रमता जोगी’ आहे. तिला पर्यटकांच्या कलकलाटात हरवलेली प्रसिद्ध स्थळं टाळून नवनव्या जागा हुडकायला आवडतं, मिळेल त्या वाहतुकीच्या साधनांनी ती प्रवास करते. मिनरल वॉटर ऐवजी तिथलच पाणी पिते. तिथलंच अन्न खाते. (गेल्या काही वर्षांपासून ती व्हेगन- प्राणीजन्य पदार्थ न खाणारी, आहे) शक्य तिथे हॉटेल्स ऐवजी ती स्थानिक घरात राहून तिथली संस्कृती समजवून घेण्याचा प्रयत्न करते. ब्लॉगवरच्या तिच्या लेखांची नावंच तिची रेंज दाखवतात. उदा: मॉरीशसचा नीलमण्य़ासारखा लकाकणारा समुद्र, एका कोळ्य़ाचं धाडसी समुद्री जीवन, सेशेल्स बेटांचं पहिलं दर्शन, साऊथ आफ्रिकेतल्या मामेलोडी वसाहतीतली नवलाई, इंडोनेशियामधल्या निकोई बेटावरची धमाल, मलेशियातलं गिरिभ्रमण, फिलिपाईन्स मधल्या टेगेटे शहरातला फेरफटका, सिंगापूरमध्ये अनुभवलेला चिनी लग्नसोहळा, बंगी जंपींगचा थरार, श्रीलंका कसा पहावा, पुन्हा एकदा थायलंड, इस्तंबूलमधला रोमांचक दिवस, तुर्कस्तानच्या काळ्य़ा समुद्राच्या सोबतीने घालवलेले क्षण, व्हिएतनाममधे निवासस्थान शोधण्य़ाचा किस्सा, युरोपातली अपरिचित खेडी, क्रोएशिया भेटीनंतर माझ्या ब्लॉगींगमध्ये झालेला बदल, स्पेनमधल्या ग्रामीण निसर्गसौंदर्याच्या प्रेमात, इटलीत कलाकारांसह घालवलेले दिवस, फ्रान्समधलं तळ्य़ांचं शहर, फ्रँकफर्ट कसं बघावं, जर्मनीतला नाताळ बाजार, कोस्टारिकातली चॉकोलेट कथा, इक्वाडोरमध्ये मला गवसलेली मी, मेक्सिकोतल्या क्रेटर लेक वरचं सायकलिंग, निकाराग्वातले अनाम रस्ते.’
प्रत्येक लेख, त्यातलं वैचित्र्य, ताजेपणा आणि त्यातील सुरेख फोटो वाचकाला एका नव्या दुनियेत घेऊन जातात. ब्लॉग आणि त्याची सोशल माध्यमाद्वारे लिंक शेअर केल्याने तिचे थक्क करणारे अनुभव वाचकांपर्यंत पोहोचतात आणि त्या त्या विभागाच्या पर्यटन-व्यवसायाला चालना मिळते. सिनेमातील चित्रिकरणामुळे युरोपला जाणार्‍या भारतीय पर्यटकांमध्ये वाढ झालीय तसेच काहीसे. फरक हा की पर्य़टन आणि प्रवास या वेगळ्या गोष्टी. ज्याला ’ऑफबीट’ म्हटलं जात अशाच स्थानांबद्दल शिव्व्या ब्लॉगवर लिहिते आणि त्या स्थानांबद्दल निर्माण झालेली उत्सुकता भटक्यांना तिथवर खेचून नेते. उदा: #NotJustBeer- ’मला जर्मनीला पुन्हा पुन्हा का जावंसं वाटतं’ या लेखात तिने केलेल्या -हाईन व्हॅलीतल्या ’द्राक्ष-संस्कृती’च्या वर्णनामुळे तिथलं पर्यटन वाढलं आहे.

’रूद्राक्ष संस्कृती’ ची तिला तितकीच ओढ आहे. ’गंगेशी माझं नातं, दार्जिलिंगची चढण, शाही हिमालय, दारंग-चहाच्या कपात सामावलेलं जीवन, लडाखी नन च्या नजरेतून, कूर्ग मधलं कॉफी आणि बरच काही, देवभूमी केरळ, प्राचीन प्रेमनगरी-खजुराहो, कान्हा-कथा, ताडोबा सफर, गुजरात विशेष, पंजाबी सरसों के खेत, राजस्थानातला नजारा, या गंगटोकला, गोव्यावरचा- सप्टेंबर संपला की मला जागं करा’ हे भारतावरचे लेख तर खिळवून ठेवतात. ती निवांतपणे प्रवास करते. मन रमतय तोवर राहते, मग पुढे निघते. अमुक वाजता सनसेट पॉईंट पाहून तमुक वाजता जेवण अशा प्रवासी कंपन्यांच्या वेळापत्रकाच्या ती पलिकडे आहे. ’जसा गंध निघतो हवेच्या प्रवासा.. न कुठले नकाशे न अनुमान काही’ या खरेंच्या ओळींसारखं भटकता भटकता अचानक वाट बदलून रुमानियातली उत्तरेकडची खेडी तिने पालथी घातलीयत, ग्वाटेमालामधल्या मेयन समुदायासमवेत मुक्काम केला आहे, कॅनडाजवळच्या विस्तीर्ण वाळवंटाच्या कडेने रेल्वेप्रवास केला आहे, मलेशियाच्या पूर्व किनार्‍यानजीक शार्क असतानाही पोहण्यातला चित्तथरारक अनुभव घेतला आहे.

बहुतेक प्रवास ती एकटयाने, क्वचित मित्रांबरोबर करते. ती म्हणते, "आपल्या भारतात सुद्धा एकटं फिरणं तितकंसं अवघड नाही. आतून एक बारका घाबरा आवाज ओरडत असतो, अगं तू वेडी आहेस का.. त्याच्याकडे दुर्लक्ष करुन मी झेप घेते, सहप्रवाशांशी मैत्री करते, स्थानिक सवंगडी मिळवते, सोशल मिडीया आहेच, शिवाय माझी सर्वात जवळची मैत्रिण मी स्वत:च आहे, स्वसंवादाची धुंदी काही और असते, तो सूर सच्चा असतो, स्वत:ची जबाबदारी घेत स्वातंत्र्य उपभोगण्याची, स्वत:च्या अटींवर जगण्याची एक आगळीच मजा असते, मग एकटं वाटण्याचा प्रश्न येतोच कुठे!" ’एकट्याने प्रवास करताना आलेले धमाल अनुभव’, ’एकट्याने प्रवास करायचा असेल तर पालकांना कसे समजवावे’,’प्रवासातल्या एकटेपणावर मात करण्याचे ८ झकास उपाय’ हे या ब्लॉगवरचे तिचे लेखही मस्त आहेत. अवघ्या जगण्याचाच प्रवास एकट्याने करणार्‍यांनी तर ते आवर्जून वाचावेत. ती म्हणते, "या प्रवासाने मला खूप काही शिकवलं, बदलवलं, समृद्ध केलं, मी खूप लांबचा पल्ला गाठला पण त्यातून रुजलेली शहाणीव माझे पाय कायम जमिनीवर ठेवते."

देशांमधल्या सीमारेषा तिने कधीच ओलांडल्यात, काही वर्षांनी भटकंती कमी करुन ती स्थिरावेलही पण तोवर तिची वैश्विक नजर ज्या उंचीवर पोचेल तिथून तिला माणसांमधल्या भिंतीसुद्धा दिसेनाशा झालेल्या असतील.

ब्लॉग ’ती’ चा - वेटलॉस तमाशा

पांढर्‍याशुभ्र लुसलुशीत वाफाळत्या उकडीच्या मोदकावर किंवा गरम खरपूस पुरणपोळीवर ताज्या कढवलेल्या साजूक तुपाची धार धरली आणि डोळे मिटून त्याचा घास घेतला की जे काही वाटतं त्याला ब्रह्मानंदी टाळी लागणं म्हणतात. ’ऋणं कृत्वा घृतं पिबेत्.. यावत् जिवेत सुखम् जिवेत’ असं चार्वाकाचं वचन आहेच. कर्ज काढा पण तूप खा, थोडक्यात जीओ जी भरके. हं, मात्र दुसर्‍याच घासाला कोलेस्ट्रॉल, सॅच्युरेटेड फॅट्स सारखे भयंकर शब्द, जिमची भरलेली फी वगैरे आठवू लागतं. परंतु ’साजूक तूप अवश्य खावं’ असं चक्क भारतातली एक प्रसिद्ध आहारतज्ज्ञ सांगत असेल तर! 

’५-१० वर्षांनी पाश्चात्य देशांनी साजूक तुपाचं महत्व मान्य केलं की मगच तुम्हाला हे पटणार आहे का? पचनशक्ती चांगली राखण्य़ासाठी, शरीराचं वंगण म्हणून, तुकतुकीत कांतीसाठी, कित्येक विकारांवर गुणकारी असलेलं साजूक तूप दररोज खायला हवं.’ ४ लाखांहून अधिक चाहते असणारी आहारतज्ज्ञ ऋजुता दिवेकर #RujutaDiwekar सोशल माध्यमांवर आणि तिच्या http://rujutadiwekar.blogspot.in

 (Rutuja's gyan) या ब्लॉगवर हे आवर्जून सांगते. विमेन अॅण्ड वेटलॉस तमाशा, डोंट लूज योर माइंड लूज युवर वेट यासारखी आहारशास्त्रावरची विक्रमी खपाची पुस्तकं तिच्या नावावर आहेत.

ऋजुता अनेक उच्चपदस्थ व्यक्तींची आहारविषयक सल्लागार, वेलनेस प्रशिक्षक असली तरी ती चर्चेचा विषय झाली ते करिना कपूरच्या ’साईझ झीरो’ #SizeZero प्रकरणापासून. परंतु या ब्लॉगवर ऋजुता लिहिते, "करिना साईझ झीरो झाली नव्हतीच, माझा आहारविषयक सल्ला मनापासून अमलात आणल्यामुळे आधीपेक्षा खुटखुटीत, चपळ झाली इतकच. शिवाय त्या चित्रपटाची, तिची, ती व्यावसायिक गरज होती. अमेरिकन व्याख्येनुसार साईझ झीरो म्हणजे 5’4” हून कमी उंचीची 32-24-32 मापातली स्त्री. शरीरसौष्ठवाच्या परकीय कल्पना भारतीय स्त्रीच्या शरीरयष्टीला मानवणार्‍या नाहीत तरीही त्यापायी प्रसंगी उपासमार सोसून साईझ झीरोच्या मागे लागणार्‍या मुलींना म्हणावे तरी काय!" ’वजन कमी करणं आणि ते आटोक्यात ठेवणं ही माझ्या आयुष्यात सर्वात महत्वाची गोष्ट आहे’ असं एखादी तरुण, उच्चशिक्षित, सक्षम स्त्री सांगते तेव्हा ऋजुताला अतिशय वाईट वाटतं. सगळं जगणं व्यापून टाकण्य़ाइतकं हे महत्वाचं आहे का! वजन नियंत्रणात असायलाच हवं पण ते आरोग्यासाठी, चांगल्या दर्जाचं आयुष्य जगता यावं म्हणून परंतु बहुतेक मुलींना वजन कमी करायचं असतं ते केवळ सुंदर दिसण्यासाठी.

ऋजुता सोशल मिडीयावर/ ब्लॉगवरच्या लेखातून तिच्या मनातली ही खंत मांडते," एकीकडे या मूर्ख मुली तर दुसरीकडे स्त्रियांना दुय्यम लेखण्याच्या मानसिकतेच्या बळी ठरलेल्या दुर्दैवी स्त्रिया. मुला-मुलींना घरी जशी वागणूक दिली जाते त्यानुसार त्यांची मानसिक घडण होते. मुलांमधली स्वामित्वाची आणि मुलींमधली दुय्यमत्वाची भावना प्रबळ होत जाते. याची परिणती ’मी नवर्‍याचं जेवण झाल्याशिवाय कशी जेवू’ या वरवर प्रेमळ भासणार्‍या विचारापासून ’रात्रीबेरात्री प्रवास करणारी मुलगी स्वत:हून अत्याचाराला निमंत्रण देते, त्यात मुलांचा काय दोष’ अशा विकृत टोकापर्यंत होऊ शकते. या मानसिकतेचा संबंध शारीरिक पोषणाशी आणि सुदृढ जीवनशैलीशी आहे. मुलींना ती नाकारली गेली आहे. खरं तर आपल्याला त्यांच्या ’साईझ झीरो’ची काळजी करायला हवी आहे. त्यांच्या निकोप वाढीसाठी शिक्षणाबरोबरच मुलभूत सुविधा द्यायला हव्यात. कोवळ्या वयात होणारी लग्नं आणि पाठोपाठ येणारं गरोदरपण रोखायला हवं. मन:शक्ती वाढवण्याबरोबरच त्यांना पुरेसं आणि सकस अन्न वेळेवर मिळतय का याकडे लक्ष द्यायला हवं."

आहारनियमनाच्या खुळचट कल्पनांबद्दल एका लेखात ऋजुता लिहिते," सूप सलाड खाऊन जीवाच्या आकांताने वजन कमी करणारे कायम जगावर वैतागलेले असतात त्यापेक्षा जे आवडतं तेच पण योग्य प्रमाणात खा. ’तांदुळाच्या नियमित सेवनामुळे तामिळनाडूत मधुमेही रुग्णांच्या प्रमाणात वाढ ?’ अशी काहीतरी बातमी वाचनात येते. ती पूर्ण न वाचताच, मधुमेहींनी किंबहुना सर्वांनीच भात खाणे अयोग्य हे गणित आपण डोक्यात पक्के करतो. खरं तर वरण/सार/आमटी/दही-भात, खिचडी हा अस्सल देशी पदार्थ आहे. आपल्या खाद्यजीवनातलं हे पहिलं प्रेम असतं. चार दिवस परदेशी फिरुन या, कधी एकदा तूप घालून लिंबू पिळून घरचा मस्त गरमागरम वरण-भात खातोय असं होतं पण आपण हा साधा सोपा रुचकर आणि पौष्टिक पदार्थ डाएटिंगच्या फॅड मुळे अकारण नाकारतो आणि सुखाचा जीव दु:खात घालतो." (खिचडी हा आपला राष्ट्रीय पदार्थ म्हणून घोषित झाल्याची मध्यंतरी चर्चा होती, असो वा नसो, खाद्यदिनाला खिचडी पकलीच. ऋजुता म्हणते म्हणून तरी तो खायला सरकारविरोधकांची हरकत नसावी :-))

मध्यंतरी एका गाजलेल्या टीव्ही मालिकेत पंजाबी ’प्राठा’प्रेमी लठ्ठ नायकाची काळजी घेणारी सालस बायको त्याचं वजन नियंत्रणात राहावं म्हणून त्याला पालकाचं सूप, फळांच्या फोडी असा डबा पाठवायला सुरूवात करते. यावर ऋजुता ’टीव्ही डाएट’ या लेखात तिला विचारते," फळं-भाज्यांचा सरफेस एरिया वाढला (फळ कापणं किंवा रस काढणं) की त्यातली पोषणमूल्य हरवतात हे तू शाळेत कधी शिकली नाहीस काय गो!" गोठवलेले हवाबंद डब्यातले पदार्थ, कॉर्नफ्लेक्स खाणं हे उच्च दर्जाच्या जीवनशैलीचं उदाहरण म्हणून जाहिरातींमधून भाबड्य़ा प्रेक्षकांच्या मनावर बिंबवलं जातं. बहुतेक व्हॉट्सअ‍ॅप वापरकर्त्यामध्ये तर एकाच वेळी तत्त्वचिंतक, इतिहासतज्ज्ञ आणि एक आहारतज्ज्ञ दडलेला असतो. जे या तज्ज्ञांमध्ये मोडत नाहीत त्यांची भलतीच पंचाईत होते. आहाराचा रोजच्या जगण्याशी संबंध असल्याने त्याविषयी परस्परविरोधी पोस्ट्स वाचून ते बिचारे गोंधळून जातात. उदा: ’पोळी नको भाकरी खा’, ही पोस्ट वाचून होत नाही तोच ’अंकुरित गव्हाचे फायदे’ नावाची पोस्ट येऊन पडते. गंमत म्हणजे बरेचदा ’सुख दु:खे समे कृत्वा..’ वृत्तीची एकच व्यक्ती या दोन्ही पोस्ट्स पाठवते. हे वाचल्यावर आणि जाहिरातीतून दिसणारे ओट्स, टोफू, ऑलिव्ह ऑईल, ब्रोकोली, किवी असले पदार्थ, भाज्या जर त्यांना सहज उपलब्ध होत नसतील तर आपण पालक म्हणून भलतेच बॅकवर्ड आहोत काय, आपल्या मुलांना चांगला आहार देत नाही की काय, या गंडाने ते पछाडले जातात....

अशा वेळी काय करावं! ऋजुताचा ब्लॉग किंवा सोशल लिंक्स उघडाव्या. त्यावरच्या या टिप्स मनातल्या बहुतेक प्रश्नांची नेमकी उत्तरं देतात. "ओट्स सारखे पदार्थ आपल्या मातीतले नाहीत, शिवाय ते बेचव आहेत. भारतीय हवामानाला ते पूरक नाहीत. केवळ फॅशन म्हणून खाद्यसंस्कृती का बदलायची? बदल म्हणून एखादेवेळी ठीक आहे एरवी पोळी, भाजी, भात, आमटी, कोशिंबीर हा भारतीय चौरस आहार सर्वात उत्तम. शुगरफ्री पेक्षा प्रमाणात साखर खाणे योग्य. सणासुदीला थोडेफार जिभेचे चोचले पुरवायला काहीच हरकत नाही. डाएट करणे म्हणजे दुधी- कारल्याचा रस पिणे, काहीतरी नीरस, बेचव खाणे हा विचार डोकयातून काढा. दर दोन तासांनी थोडं थोडं खा. कमी खाण्यापेक्षा योग्य आहार घेणं महत्वाचं. राजासारखी न्याहारी, राणीसारखं भोजन आणि चाकरासारखं रात्रीचं जेवण म्हणजेच आदर्श आहारपद्धत असं नाही. आहार ज्याच्यात्याच्या शरीर प्रकृतीनुसार असावा. ऋतुमानानुसार तो बदला. सलग एका जागी ३० मि. हून अधिक बसणं टाळा. आठवड्यातून किमान १५० मिनिट व्यायाम करा."

असं म्हणतात आपण जे खातो, तेच आपल्या चेहऱ्यावर दिसतं. काय खावं काय टाळावं याचा संबंध जितका आहारशास्त्राशी आहे तितकाच ’कॉमन सेन्स’ शी आहे. ऋजुता म्हणते तसं, वजनाचा काटा विकत घेण्यापेक्षा स्वत:च्या आहार-विहाराबद्दल स्वत:ला प्रामाणिकपणे प्रश्न विचारा. वाढत्या ताणाचा वजनावर परिणाम होतो. फर्गेट, फर्गिव्ह आणि फॉरवर्ड (पोस्ट्स नव्हे :-)) ही त्रिसूत्री वापरली तर बरेचसे ताण कमी होतील. सर्वात महत्वाचं म्हणजे स्वत:च्या शरीरासकट स्वत:चा मनापासून स्वीकार करा... (आणि हे सारं हलक्याफुलक्या शैलीत सांगणार्‍या ऋजुताचा इंग्लीश-हिंग्लीश ब्लॉग/पोस्ट्स खिचडीवर थोडी लसणीची चरचरीत फोडणी घालून (लसणाने चरबी कमी होते), कुरकुरीत पापडासह खात खात अवश्य वाचत राहा)

ब्लॉग 'ती' चा - परिमाचा ब्लॉग ..नव्हे व्ही-लॉग

पावसाळा आला की नवकवींची संख्या वाढते तसेच सुट्यांच्या काळात आणि जानेवारी महिन्यात (संकल्पबिंकल्प करण्याचा झटका आल्याने) ब्लॉग लिहिणार्‍यांची संख्या वाढते. अनेक ब्लॉगर्स दोनचार पोस्टस नंतर ढेपाळतात. फार थोडे सातत्याने आणि त्यातलेही फार थोडे उत्तम लेखन करत राहतात. एकूणच ब्लॉगकडे छंद, ऊत किंवा खाज म्हणून पाहिलं जाऊ शकतं. परिमा शर्मा ही तरुणी मात्र व्यावसायिक ब्लॉगर, खरं तर व्ही-लॉगर आहे. भटकंती आणि खवैय्येगिरीच्या छंदाचंच तिने व्यवसायात रूपांतर केलंय. http://parimasharma.com/ वर ती फक्त ब्लॉगच नाही तर व्ही-लॉग (प्रामुख्याने व्हिडीओंचा समावेश असलेले ब्लॉग) पोस्ट करते. मनोरंजन वाहिन्या कार्यक्रम दाखवतात, टीआरपी वाढला की जाहिरातीतून कमाई करतात तसेच या व्ही-लॉग चे स्वरूप आहे.

परिमाने लेबर लॉ मध्ये पदव्युत्तर शिक्षण घेतलय. दिल्लीला तिची प्लेसमेंट कंपनी आहे. एक यशस्वी उद्योजक असूनही ती स्वत:ला escapist म्हणते ते पलायनवादी या अर्थाने नाही, तर तिला कायम जगण्याची चाकोरी सोडून डोंगर-दर्‍या, समुद्रकिनारे, किल्ले, जंगलं असं कुठेतरी पळून जावंसं वाटतं. वेगवेगळ्य़ा प्रांतातले, दिल्लीतल्या नवनवीन रेस्तरॉंमधले विविध खाद्यप्रकार चोखंदळपणे निवडून-शोधून चाखून पाहावेसे वाटतात. नर्मविनोदी इंग्लीश भाषा, वाचकाच्या मनात सहज येणार्‍या प्रश्नांची लेखात आवर्जून दिलेली उत्तरं आणि सोबत खास टिप्स हे तिचे वैशिष्ट्य.

हल्लीच्या पिढीला लांबलचक पोस्ट्स वाचायला वेळ नाही किंवा त्यात रस नाही त्यामुळे पॉडकास्टला (ऑडीओ ब्लॉग) सुरुवात झाली. ब्लॉग ’ऐकण्याची’ सोय झाली. कमला भट्ट ही पहिली भारतीय पॉडकास्टर. एखाद्या वाहनचालकापासून सिनेतार्‍यांपर्यंत आणि शेफ पासून उद्योगपतींपर्यंत अनेकांच्या मुलाखती तिने ’कमला भट्ट शो’ यावर पॉडकास्टच्या माध्यमातून प्रसारित केल्या. त्यानंतर आरुषी तलवार खून खटल्याचे क्रमश: पॉडकास्ट सादर करणारी पत्रकार निशिता झा किंवा हिंदी सिनेतारे-तारकांच्या मुलाखती पॉडकास्टच्या माध्यमातून सादर करता करता आज missmalini.com मुळे गाजणारी मालिनी अग्रवाल अशा कित्येक जणींनी या माध्यमाचा चपखल वापर केला.

आता ऐकण्यापेक्षा’ ’पाहण्याला’ प्राधान्य दिलं जाऊ लागलय हे ओळखून या पॉडकास्टर्स ’व्ही-लॉग’ कडे वळल्या आहेत. त्यासाठी दर्जेदार स्क्रिप्ट लिहिणं, ती उत्तमरित्या सादर करणं, नयनरम्य व्हिडिओचित्रण करणं आणि ते एडिट करुन पोस्ट करण्याचं तांत्रिक कसब हवं. हे व्यावसायिक ब्लॉगर प्रेक्षक-वाचकांची नस ओळखून विषयांची निवड करतात. प्रवास आणि खाणे हे तर तरुणाईचे वीकपॉइंट्स. फूड पॉर्नचं आकर्षण वाढतय. तयार अन्नपदार्थांची आकर्षक सजावट करुन त्याचं किंवा एखाद्या रेस्तराँ मधल्या खास डिशचं सचित्र वर्णन किंवा व्हिडीओ पोस्ट केला जातो. हे अशा कौशल्याने केलं जात की पाहताच तोंडाला पाणी सुटलं पाहिजे. हे सगळं प्रकरण म्हणजेच फूड पॉर्न. साहजिक इतर कोणत्याही विषयापेक्षा यांना पटकन लाईक्स आणि चाहते मिळतात.

परिमा फूड-क्रिटिक म्हणून ही क्लृप्ती वापरतेच शिवाय त्या जागेचं वर्णन, तिथलं वातावरण, सेवेचा आणि पदार्थाचा दर्जा तसच पदार्थांचे दर, इतकच नव्हे पदार्थांचा रंग, गंध, स्पर्श याबद्दल ती लिहिते, त्याला व्हिडिओ किंवा फोटोची जोड असल्याने ती सांगते ते चाखता येत नसलं तरी अनुभवता येतं. त्यात भारतीय-प्रांतीय, तिबेटियन, कॉंन्टिनेंटल त-हत-हेच्या पदार्थांचा समावेश असतो, त्यामुळे दिल्लीतलं नवीन रेस्तरॉं ’ट्राय’ करण्यापूर्वी किंवा चांगले रेस्तरॉं माहीत करुन घेण्य़ासाठी परिमाचा ब्लॉग वाचायला हवा. दिल्लीकडे ’रामलीला’ या प्रकाराला प्रचंड सांस्कृतिक महत्व आहे. परिमा सारखे कित्येक जण तिथे जातात ते मात्र समोर लागलेल्या गाड्यांवरच्या खाद्यपदार्थ्यांचा आस्वाद घेण्यासाठी, तेही हायजिन बियजिन खुंटीवर टांगून. परिमाच्या ब्लॉगवरुन आपणही रामलीला मैदानावर तिच्यासह फेरफटका मारून येतो. तिथे मिळणारे दाल-चिल्ले, फ्रूट चाट सारखे नाना प्रकारचे पदार्थ चाखत, सचित्र पाहत अखेर बाबू राम गुप्ताच्या कुल्फीने या खादययात्रेची सांगता होते.

परिमाच्या बहुतेक ब्लॉग्जच्या केंद्रस्थानी दिल्ली आहे मग विषय कोणताही असो. त्यामुळे तिच्या ब्लॉगच्या चाहत्यांमध्ये दिल्लीकर मोठ्या संख्येने असणारच पण त्यातले प्रवासाचे अनुभव हे सगळ्य़ा भारतीय ’भटक्यां’ना आपले वाटतील असेच आहेत. उदा: तिचा ’गुच्चू पानी’ या देहरादून नजीकच्या पर्यटनस्थळाचा व्हि-लॉग. देहरा म्हणजे निवास, डेरा आणि दून म्हणजे द्रोण किंवा दरी. यात परिमा मसुरी ते देहरादून प्रवासाचा साद्यंत वृत्तांत सांगते. त्यात आजूबाजूचा निसर्ग, गाडी चालवायला लागणारा साधारण वेळ, अंतर, वाटेतले टप्पे ही माहिती ओघाने येते. वाटेतलं प्रकाशेश्वराचं मंदीर देणग्या स्वीकारत नाही हे ती आवर्जून नमूद करते. तिथल्या स्वच्छ शिवलिंगावर वाहिलेलं दूध वाया न घालवता चहासाठी वापरतात हे तिला कसं भारी वाटलं हे सांगते. गुच्चू पानीला तिला तिच्या मैत्रिणीने सांगितलेला पाणसापांचा अनुभव आठवल्याने साध्या वाळक्या पानाच्या स्पर्शानेही ती दचकते. जगण्याच्या कोलाहलापासून दूर जावसं वाटत असेल तर इथली नीरव शांतता अनुभवा असं म्हणणारी परिमा फक्त आपल्याशीच गप्पा मारते आहे असं वाटावं अशी सहजता तिच्या बोलण्य़ात आणि लिहिण्यात आहे.

मसूरीजवळच्या केंप्टी धबधब्याचं वर्णन करताना ती उत्तराखंड पर्य़टन विभागाने त्याखाली तयार केलेल्या कृत्रिम तलावाबद्दल नाराजी व्यक्त करते. तिथल्या उसळत्या गारेगार पाण्य़ाचं शिरशिरी आणणारं वर्णन करते, त्यात सूर मारल्याशिवाय तिला राहवत नाही. हे सारं वाचताना तो धबधबा डोळ्यासमोर उभं करण्य़ाची गरजच नाही कारण पाठोपाठ परिमा आपल्याशी व्हिडिओतून बोलू लागते. दिल्ली ते गोवा स्वत: गाडी चालवत केलेली चार दिवसांची ४४१३ कि.मी ची ट्रीप, गाडी चालवताना वाटेत अनेकदा थबकून मनसोक्त अनुभवलेलं निसर्गसौंदर्य, मग गोव्यातल्या प्रत्येक दिवशी काय काय पाहिलं, काय केलं, या सगळ्य़ाबरोबरच तिची जिप्सी वृत्ती गोवा- डायरीतून आपल्या समोर उलगडत जाते. तिचं भारतीय स्त्री असणं यात कुठेही आड आल्याचा उल्लेख येत नाही.

आज तब्बल १८ कोटी भारतीय यू-ट्यूब वापरतायत त्यामुळे येत्या काळात बहुतेक ब्लॉगर्स आपल्या लेखनाला व्हिडिओ ब्लॉगची जोड देतील यात शंका नाही. व्ही-लॉग मध्ये मनोरंजन होते, माहिती मिळते पण वाचकाची कल्पनाशक्ती पंख मिटून मुकाट बसून राहते. व्ही-लॉग चे व्यावसायिक गणित नीट उमगलेल्या परिमाचा एक प्रवास व्हिडिओ मध्ये बघताना जाणवले लेखकाच्या शब्दसामर्थ्याने त्याचा प्रवास, ती जागा नजरेसमोर उभा राहण्यातला आनंद एक वाचक म्हणून आपण गमावत आहोत का!
पुलंनी एका लेखात इटलीतल्या ’ब्लू ग्रोटो’ म्हणजेच नीलकुहरबद्दल लिहिलय," निळाईची ही परमसुंदर गर्भकुडी होती. गाभाऱ्यात धूप कोंदावा तसा तिथे निळा प्रकाश कोंदला होता. समाधिसुख भोगणाऱयांना शेवटी मिटल्या डोळ्यांपुढे प्रकाश दिसतो असे म्हणतात , त्या प्रकाशाची कोवळी झळाळी मला याचि देहीं याची डोळां अनुभवायला मिळाली. आता माथ्यावरच्या निळ्या आकाशाला मी मोठ्या अभिमानाने सांगतो की, तुझ्या निळाईचा अर्थ सांगणाऱ्या त्या नीलकुहरातल्या पाण्याला मी भेटून आलो आहे !"
हे वाचताना ’निळाईत माझी भिजे पापणी’ ची जी अनुभूती येते ती व्ही-लॉग मधून थेट दिसणारं ब्लू ग्रोटो पाहून येईल का !