Tuesday, July 9, 2019

रंगात काय आहे

स्थळ- आमच्या डॉ.चे घर, आमच्या घरापासून अगदी जवळच
मी आणि सासरे (त्यांना जरा बरं नाही म्हणून इथे आलेलो) बाहेरच्या खोलीत धूळ नसलेल्या २ खुर्च्यांवर अवघडून बसलेलो असतो. आजूबाजूला बर्‍यापैकी पसारा, जुन्या कॉम्प्युटर्सचे भाग इकडे तिकडे कोंबलेले. कोपर्‍यात रद्दी आणि त्यावर गेल्या जन्मी प्यायलेल्या चहाचा कुणाचा तरी रिकामा कप.
आम्ही येऊन दहा मि. झाल्यावर एक पोरगेलासा तरुण बाहेर येऊन ’आ रहे है’ असं सांगून त्या पसार्‍यातली एक हार्ड डिस्क घेऊन गाडीला किक मारून कुठे तरी जातो. पुढची दहा मिनीटं आम्ही जाळीतून बाहेरची वाहनं बघत बसतो. एक जाडजूड बाई आतून संथपणे डुलत डुलत येऊन पुन्हा एकदा ’आ रहे है’ असं सांगून डुलत डुलत परत जातात. पुन्हा दहा मिनीट रस्त्यावरची ’गंमत’ पाहणं क्रमप्राप्त.
आता पायजमा आणि अंगाभोवती टॉवेल अशा वेषातले खुद्द डॉ. अवतरतात आणि ’आ रहा हू’ सांगून आत गुप्त होतात. आतून थोडे चमचे, बशीचे टिंडींग टुडुंग आवाज येतात. लहान मुलाने भोकाड पसरल्याचा आवाज येतो. एव्हाना मला आपल्याला पण बरे नाही असे वाटू लागते.
तोवर डॉक्टर बरा जामानिमा करून बाहेर येतात. तिसरी खुर्ची उपलब्ध नसल्याने दाखवायला आलेल्या मुलीसारखे दरवाज्यात ओठंगून उभे राहतात आणि आम्हाला स्माईल देत विचारतात ’क्या बोलते’
’कलसे जरा अंग दुख रहा है, रातभर नीट नींद नही हुई, जरा कसकस लग रही है, खानेेकी इच्छा नही हो रही है’ असे तपशील सासरे पुरवतात. डॉक्टर त्यांना न्याहाळत म्हणतात ’बराबर है, मौसम ही ऐसा चल रहा है’. सासर्‍यांना आपल्या तब्येतीचे असे जनरलायझेशन आवडत नाही. ते म्हणतात ’कलसेच होने लगा, बाकी घरमे किसिको कुछ नही हुआ’. डॉक्टर आता गावातील ओपन नाले, सांडपाणी, जंतु प्रादुर्भाव यावर मतप्रदर्शन करतात. माझ्याकडे पाहून म्हणतात ’अंकल की पिढी सकस खाके स्ट्रॉंग बनी है, अपनी तो ये उमर मे क्या हालत होगी’. मला त्यांनी त्याच्या वयोगटात ओढलेले अजिबात आवडत नाही मग मी त्यांना मूळ विषयाकडे वळवते. डॉक्टर नाईलाजाने जरा जवळ येऊन सासर्‍यांकडे निरखून पाहतात आणि जीभ काढून दाखवा म्हणतात. त्यांना बराच वेळ अ‍ॅ sss करायला लावून डॉक्टर हनुवटी खाजवत बुद्धमुद्रेने मनाशी काही विचार करतात. मध्येच आम्हाला विसरून रस्त्यावरची गंमत पाहू लागतात. मला हा चेंगटपणा आता असह्य व्हायला लागलेला असतो. अचानक डॉक्टर रेल्वे स्थानकावर आलेल्या नवीन सुविधेबद्दल बोलू लागतात. ते प्रवासी महासंघाचे सक्रीय सदस्य असल्याने रेल्वे हा त्यांचा विशेष जिव्हाळ्याचा विषय असतो. लालू रेल्वेमंत्री असतानाचे बदल आणि गोयल यांच्यामुळे झालेले बदल यावर त्यांचं तौलनिक मत ते मांडू लागतात. मला आता कंटाळून रडावंसं वाटतं. ’बीपी चेक करायचं का’ असं म्हणून मी त्यांना पुन्हा मूळ विषयाकडे आणते. ’आपका बीपी ये उमर मे नॉर्मल होना चाहिए’ असं ते म्हणतात तेव्हा मी रागावून ’मेरा नही अंकलका’ असं सांगते. यावर काही न बोलता ते एकदम आत गडप होतात.
मला आता आत जाऊन त्यांना गदागदा हलवावेसे वाटते तोवर ते ३ पुड्या घेऊन बाहेर येतात. त्यात ३ रंगांच्या गोळ्या असतात. दरवाजात पुन्हा मुलीची पोझ घेऊन ते एक एक पुडी उघडत ’सुबह, खाने के बाद आणि सोने से पहले’ असे वर्गीकरण समजावू लागतात. सासरे इतक्या लांबून रंग नीट न दिसल्याने ’नीली सुबह लेनेकी ना या पीली’ असं विचारतात. डॉक्टर ’लाल’ असं उत्तर देतात. ’फिर नीली कब’ याला ते ’रात को’ म्हणतात. ’खाने से पहले कौनसी, पिली?’ ’नही खाने के बाद पिली’ असा डॉक्टर-पेशंटचा चिवडा चालू होतो. अखेर तीनही पुड्या नीट बांधून ते सरपटी थ्रो करतात, आम्ही कॅच करतो. मी पर्स काढते. त्यावर डॉक्टर ’अगला पिछ्ला हिसाब एकदम ले लेंगे ना, क्या जल्दी है’ म्हणून मला नकार देतात आणि मघाचा रेल्वेचा विषय कंटिन्यू करतात. मी उठून माझ्या मनाने काही पैसे त्यांच्या हातातच देते. न मोजता ते पुन्हा बुद्धमुद्रेने खिशात ठेवून देतात. ते आता रेल्वे ट्रॅक सोडून ’बच्चे क्या बोलते’ असं विचारतात. तेवढं बोलून आम्ही जायला उठतो. वयोमानानुसार जरा गोंधळ झाल्याने सासरे दरवाजातून मागे वळून पुन्हा एकदा पुड्या उघडून ’नीली, पीली, लाल’ चे क्वीझ खेळतात. दरम्यान महत्प्रयासाने लक्षात ठेवलेला रंगांचा क्रम आता मी पण विसरलेले असते.
घरी जाऊन सासरे जेवतात. कोणत्यातरी रंगाची गोळी घेऊन झोपतात आणि संध्याकाळी टुणटुणीत होऊन फिरायला जातात. डॉ चं नाव काय ? नावात आणि रंगात काय आहे असं शेक्सपियर आणि मोहिनीने अनुक्रमे म्हटलं आहे.
#HappyDoctor'sDay😊 #LovingFamilyDoctor

Monday, February 4, 2019

गोवा डायरी ५ (शेवटचा भाग)

शेजारी कुडकुडणार्‍या अश्विनीच्या चुळबुळीमुळे जाग आली. तिला रजई शेअर केली कारण पल्लवीने नेहमीप्रमाणे सगळं पांघरूण एकटीने ढापलं होतं :-) एकदा जाग आल्यावर पुन्हा झोप येईना. या महालातल्या वरच्या मजल्यावरच्या आलिशान जॅकुझीवाल्या बाथरूम्सची एक विचित्र अडचण होती, कड्या न लागण्याची. त्यामुळे हेराफेरी सिनेमातल्यासारखं आतल्या माणसाला जोरात गात राहाणं किंवा बाहेर रखवालदार ठेवणं आवश्यक होतं. बाथरुम सिंगर या शब्दाचा अर्थ आता वेगळा असला तरी त्याची निर्मिती अशा समस्येतूनच झाली असावी. तर ते साधून भराभर आटोपून, इंद्राणीने तयार ठेवलेला गरमागरम नाश्ता करून, पटापट बॅग्ज आवरून आम्ही तय्यार झालो. बरोब्बर ९ वाजता सोहम गाडी मुक्या चालकासह येऊन दाखल झाली. गाडीत बँगांचा ढीग चढवला आणि रात्री अंधारामुळे टाळलेले परिसराचे फोटोसेशन करून इंद्राणीचा निरोप घेतला.


तिच्या अगदी घराजवळच शांतादुर्गेचं मंदिर आहे. आपल्याकडे गणपतीची असावीत तितकी तिकडे शांतादुर्गेची देवळं. प्रशस्त आवार, तुरळक वाळकी पानं पडलेली, बाजूला देखणी दगडी दीपमाळ. मोकळा स्वच्छ सभामंडप. नेटका गाभारा. छान प्रसन्न वाटत होतं. कुणी म्हापसेकर म्हणून त्याचे यजमान असल्याची ठळक नोंद दिसली. मंदिराच्या आजूबाजूला लागून वस्ती नाही त्यामुळे घंटेचा प्रतिध्वनी कितीतरी वेळ घुमत होता. शांतादुर्गेचं दर्शन घेऊन शांतपणे पायर्‍यांवर येऊन बसलो खरं पण आज घड्याळ्याच्या काटयांच्या तालावर धावणं भाग होतं.
हिंदू मोड मधून आता ख्रिश्चन मोड मध्ये गेलो आणि पोचलो जुन्या गोव्यातल्या बोरिम भागातल्या बाल येशू- सेंट झेवियर्स चर्चला. हे सुघड, तपकिरी रंगाचं, पाहताना टोपी पडेल इतकं उंच दगडी कॅथोलिक चर्च ४०० वर्ष जुनं आहे.
युनेस्कोने वर्ल्ड हेरिटेज साईट म्हणून हे नोंदलं आहे. सेंट फ्रान्सिस झेवियर्सचा मृतदेह तिथे आजही जतन करून ठेवलेला आहे. वयाच्या ४६ व्या वर्षी, ३ डिसेंबर १५५२ ला त्यांचं चीनमध्ये निधन झालं. परंतु त्यांच्या इच्छेनुसार दोन वर्षांनी त्यांचं पुरलेलं शरीर पुन्हा बाहेर काढून इथे आणलं गेलं. ते टिकून कसं राहिलं! यालाच चमत्कार मानला जातो. त्यांना मरणोत्तर म्हणजे १६६२ मध्ये संत म्हणून घोषित करण्य़ात आलं. मदर तेरेसांनाही याच पद्धतीने मरणॊत्तर संत पदवी देण्य़ात आली होती. धर्मप्रसाराच्या हेतूने का होईना, पण त्यांनी केलेल्या समाजकार्यापेक्षा एका ब्राझिलियन आणि एका भारतीय व्यक्तीचा मदरच्या चमत्कारामुळे जीवनदान मिळाल्याचा दावा या पदवीसाठी निकष म्हणून वापरला जावा याचं मला आजही वैषम्य वाटतं. हिंदू धर्मातील भंपक प्रथांवर कडाडून हल्ला चढवणारी माध्यमं तेव्हा मात्र मूग गिळून बसली होती.
वेल, चर्चच्या आत उजव्या बाजूला उंचावर, खिडक्या असलेल्या चांदीच्या पेटीत ठेवलेलं सेंट फ्रान्सिस यांचं शव आणि लगतच्या खोलीत त्यांच्या अवयवांचे जवळून काढलेले फोटो बघताना अस्वस्थ वाटलं. दर १० वर्षांनी हे पार्थिव बाहेर काढलं जातं तेव्हा दर्शनाला रीघ लागते. चर्च आतून अतिशय भव्य आणि नजरबंदी करणारं आहे. बाहेरच्या मोकळ्या भागातला येशूजन्माचा देखावा बघण्यासारखा आहे.

हे चर्च बघून झाल्यावर मांडवी किनार्‍यावरच रस्त्याच्या पलीकडे असलेल्या सेंट कॅथेड्रल या अगदी क्लासिक पोर्तुगीज पद्धतीच्या पुरातन चर्चमध्ये आम्ही गेलो. हा रस्ता भारतीय पुरातत्त्व विभागाकडून पुढॆ जात होता. अगदी या पाटीपाशीच मुलांसह मागच्या गोवा भेटीत एक फोटो काढला होता पण तेव्हा मी त्यांना सांभाळण्य़ात इतकी व्यग्र होते की आपण कुठे आहोत आणि काय पाहतो आहोत याकडे फारसं लक्षच नव्हतं. तिथे तसंच बसून आणि पिसाच्या मनोर्‍यासारख्या कलत्या झाडाखाली न विसरता ग्रुप फोटो काढला.

आता जाणवलं, चर्चची जुनी पांढरी शुभ्र इमारत किती ऐसपैस आहे ते. इतकी की आम्हाला प्रवेशद्वार चटकन सापडेना. परिसरही अगदी चकाचक आणि अवाढव्य. आशियातलं हे सर्वात मोठं चर्च आहे असं ऐकलंय. दारातच ’ड्रेस कोड’च्या स्पष्ट सूचना होत्या. आम्हाला याची पूर्वकल्पना असल्याने आम्ही अगदी व्यवस्थित कपड्यातच होतो. व्यक्तिस्वातंत्र्याच्या आचरट कल्पनांमुळे कितीतरी जण असे ड्रेस कोड नाकारतात पण आपण जिथे ज्यासाठी जातो आहोत, तिथल्या संकेतांनुसार आणि स्वत:ला अवघडल्यासारखं वाटणार नाही असे कपडे घालावेत ही साधी गोष्ट आहे. आत नीरव शांतता होती. आतली रचना सेंट झेवियर्स
इतकी खिळवून ठेवणारी नव्हती. शवपेटीमुळे तिकडे जाणवणारे गूढ वलय इकडे नव्हते की वर्दळ नव्हती. लग्न आटोपल्यावर फक्त घरचे उरतात तेव्हा रिकामं कार्यालय जसं दिसतं तसं काहीतरी ओकंबोकं वाटत होतं. अगदी गुडघे टेकून तिथल्या लाकडी बेंचवर बसून प्रार्थना सुद्धा केली. तिथे फार रमावसं मात्र वाटलं नाही शिवाय आज वेळेची मर्यादा होतीच.

पुन्हा हिंदू मोड मध्ये येऊन आता पोंडा तालुक्यातल्या मंगेशीला निघालो. गोव्याला येऊन मंगेशीला न जाऊन कसं चालेल. अर्थात हे मोड आपल्या मनातलेच. ’सबकी पूजा एकसी, अलग अलग है रीत.. मस्जिद जाये मौलवी, कोयल गाये गीत..’ हेच खरं. मंगेशाचं मंदिर बहुतेकींनी या पूर्वीही पाहिलेलं. शुभ्र हस्तिदंती रंगाचं कोरीव मंदिर, त्याला लागून तशीच तुकतुकीत दीपमाळ. अतिशय आल्हादकारक वातावरण. सभामंडपात भरपूर गर्दी तरीही कलकल नव्हती. बाहेरच्या पाटीवरच्या सूचनांमध्ये -पाळीच्या दिवसात महिलांना प्रवेश मनाई असल्याची सूचनाही होती. ती वाचून आमची भुवई चढली. आता समजा एखादीला तशी अडचण असती तर तिने श्रद्धा म्हणून असो किंवा उत्सुकता म्हणून असो, इतकं दूर गोव्याला येऊन मंगेशीला न जाताच परतायचं का! नशीब तिथे काही स्कॅनर वगैरे विनोद नव्हता. सीमाताईने तिथे मंगेशाची अर्थातच शंकराची सुंदर छोटी चांदीची मूर्ती खरेदी केली तेव्हा वाटलं त्याच्यावर गाढ श्रद्धा असणार्‍या जयूसाठी पण घेतली असती. ’मागे उभा मंगेश पुढे उभा मंगेश’ असं भक्तिभावाने गाणार्‍या गोड गळयाच्या माझ्या या जीवलग मैत्रिणीकडे मात्र तिच्या मंगेशाने शेवटपर्यंत पाहिलंच नाही. असो.
वेळ कमी असल्याने मंदिरा बाहेरच्या दुकानांमधून काजू सोडून काहीही घ्यायचं नाही असं सगळ्यांनी ठरवलं होतं. त्यानुसार कुणीही कुणाचं काहीही न ऐकता कपबशांपासून टियारापर्यंत काय वाट्टेल ती खरेदी धावतपळत करून टाकली. ६०० ते ९०० रु.असे वेगवेगळ्य़ा दराचे काजू उपलब्ध होते. एका दुकानात आमची टोळधाड शिरली आणि ९ जणींनी ’सालाचे नाही हो खारे काजू द्या, आंबावडी तमुक इतकी, भैया ये क्या है, ये भी एक पाकीट दे दो, अरे मैने ८०० वाले काजू बोले थे, पाव किलो नाही ओ दादा अर्धा किलो’ असं एकाच वेळी बोलायला सुरूवात केल्याने बिचारा भैया गोंधळून काहीच्या काही देऊ लागला. शेवटी इंग्रज माणसांसारखी रांग लावून एकेकीने खरेदी केली. बॅगांच्या ढिगार्‍यात थोडी अजून भर पडली. आता मागची काच दिसेनाशी झाली आणि गाडी निघाली ट्रॉपीकल स्पाईस प्लांटेशनला.

पोंडातल्या केरी भागातलं हे मसालोद्यान अक्षरश: निसर्गाच्या कुशीत आहे. पार्किंगपासून जरा चालत जाऊन पाणथळ जागेवरच्या झुलत्या पुलावरुन आत प्रवेश करावा लागतो. दारातच डोक्यावर फुलांच्या पाकळ्या उधळून, कुंकू लावून आमचं स्वागत करण्य़ात आलं. हे सगळं मुळात परदेशी पाहुण्यांना आकर्षित करण्य़ासाठी आहे. तिथे बहुसंख्य परदेशी पर्यटकांचाच भरणा होता. लगेच कोकमचं स्वागतपेय, काजू आणि मुरुक्कू देण्यात आले. मग एक प्रतिभा नावाची गाईड आमच्या जवळ येऊन उभी राहिली. रशियन, इंग्लीश आणि हिंदी अशा ३ भाषांतून बोलणारे गाईड तिथे उपलब्ध असतात. एकूण शेकडो एकर परिसर असला तरी त्यातल्या एकदोन एकरात फक्त डेमोसाठी लावलेल्या मसाल्याच्या दाट झाडाझुडपांमधून फिरवत तिने मिरी, लवंग, वेलदोडे, जायपत्री वगैरे बर्‍याच मसाल्यांची हसत खेळत ओळख करून दिली. वाटेतले एखादे पान चुरडून त्याचा वास देऊन ती ओळखा पाहू म्हणायची, मग आम्ही अकलेचे तारे तोडायचो, कधी तुक्का लागायचा. पाऊण तासात आमच्या मसालाविषयक ज्ञानात बरीच भर पाडून आम्ही प्रशस्त शॅक मध्ये जेवायला परतलो. पॉटचे आईस्क्रीम करताना लहानपणी आपण एकमेकांच्या पाठीमागे जाऊन हळूच कपड्यातून बर्फाचे तुकडे सोडत असू तसं टूर संपवताना तिने पेलाभर लव्हेंडरचे पाणी प्रत्येकीच्या पाठीमागे जाऊन मानेजवळून खाली सोडले.
'इट फील्स सो SS फ्रेश' असं तिने म्हटल्यामुळे आम्ही एकमेकींना कंपलसरी.. आहाहा काय फ्रेश वाटतंय अशी खात्री दिली आणि लाकडी टेबलवर पत्रावळ घेऊन जेवायला बसलो. गोवन शाकाहारी जेवण भीषण होतं. उकडलेल्या वाटाण्याचा रस्सा, जेमतेम वाफवलेला कोबी, हातसडीचा भात आणि कोरडे पाव. सांदणं-सारखा गोड पदार्थ त्यातल्या त्यात बरा होता. चवीला उग्र आणि चमत्कारिक वासाची घोटभर फेणी दिली होती. 'ज्यादा पिओगे तो बिना म्युझिकके डान्स करोगे', अशी तिची सूचना लक्षात ठेवून तेवढाच घोट आम्ही काही जणींनी घशाखाली उतरवला. हो बाबा, गोव्याला येऊन फेणी चाखायची राहून गेली अशी उगाच हुरहूर नको. अरे बापरे, या नादात आमचा अर्धा तास गेला होता आणि प्लॅनिंगनुसार आता हातात बफर वेळ न उरल्याने विद्युतवेगाने १८ किमी अंतरावरचे मडगाव स्टेशन गाठावे लागणार होते. गुगल मॅप लावून स्टेशनकडे निघालो तर नेमकं बोरीमच्या आधी रस्ता बंद करून वळणरस्ता दिला होता. आता आपण वेळेत पोचू का याकडे लक्ष होतं. त्यातच, दिल्लीला एका टॅक्सीचालकाने असंच रस्ता बंद सांगून मुद्दाम उशीर करून स्टॆशनवर पोचवलं आणि घाईत सामान उतरवायला मदत करण्याच्या बहाण्याने वरच्या वर ठेवलेल्या वस्तू लांबवल्याचा किस्सा भाग्यश्रीने सांगितला. या चालकाचा अनुभव चांगला होता पण तो काहीच बोलत नसल्याने सावध राहणे भाग होते. आता मात्र पोपटाच्या डोळ्यासारखे मडगावकडे लक्ष लागून राहिले. सिनेस्टाईल ब्रेकचा आवाज करत आमच्या चालकाने झुपकन गाडी वळवत स्टेशनच्या आवारात आणून उभी केली तसा जीवात जीव आला. पटापट सामान उतरवून त्याचे आभार मानून आम्ही प्लॅटफॉमवर धावत हजर झालो. काही मिनीटांनी आलेल्या गोवा एक्स्प्रेसच्या आमच्या बोगीच्या खिडकीतून (आधीच वास्कोहून बसलेल्या) मीनलने हात केला आणि आम्ही हुश्श केले.

’माझ्या गोव्याच्या भूमीत गड्या नारळ मधाचे’ याचा अनुभव लाल माती, समुद्राच्या फेसाळ लाटा आणि सर्वत्र दाटलेली नारळी-पोफळीची झाडं पाहत मनमुराद घेतलाच होता पण ’कड्या कपारीमधोनी घट फुटती दुधाचे...’ याची प्रचिती देणारा ’दूधसागर’ पाहायचा राहिला होता. कुणीतरी तथास्तु म्हणावं तसं गाडीतून त्याचं अगदी जवळून अनुपम दर्शन झालं. इतकं गोवा बघूनही
’माझ्या गोव्याच्या भूमीत चाफा पानावीण फुले
भोळाभाबडा शालीन भाव शब्दांवीण बोले...’
अशा मनोवस्थेत तिथली अवर्णनीय दृश्य अजूनही खिडकीतून बघत राहावीशी वाटत होती. पण गाडी तर धावत होती. गोवा राज्य ओलांडलं. मग पुन्हा आमच्या विश्वात आलो. साग्रसंगीत भेळ करून आजूबाजूच्यांना वाटून भरपेट खाऊन झाली. गप्पा, पत्ते, अटीतटीची अंताक्षरी यात प्रवास वेगात संपत होता. अंजू आणि शीतलला आधीच उतरायचंय त्याआधी हिशेब करून टाकूया म्हणून मीनल कॅशियर आणि पल्लवी मुनीमजी त्यात इतक्या दंग झाल्या की त्यांच्या आरडाओरडयामुळे आम्हाला प्रत्येकी ४४३ रू. परत मिळणार असल्याची आनंदवार्ता अख्ख्या बोगीला कळली :-) जळगावला भाग्यश्रीने मागवलेली अप्रतिम चवीची भरीत भाकरी खाऊन भुसावळहून अचानक पॅसेंजरने निघण्याचा निर्णय़ घेतल्याने ठरल्या वेळेआधीच आम्ही अकोल्याला पोचलो. ’चला, आल्या रे बॉ एकदाच्या’ असा भाव चेहर्‍यावर असलेली नवरेमंडळी स्वागताला उभीच होती.

तू फिश खात नाहीस, दारू पीत नाहीस, तुला पोहता येत नाही, मग करणार काय गोव्याला जाऊन? असं मला गमतीने फडके सर म्हणाले होते. काय केलं ..याचं उत्तर आणि एक सुंदर आठवण म्हणून हा डायरीप्रपंच. जाऊन आल्यावरही एकाने म्हटलं, ’हात्तिच्या, म्हणजे तुम्ही साऊथ गोव्याला गेलाच नाहीत की. मग काय मज्जा’. तेव्हा मला ’ये जवानी है दिवानी’ मधला प्रसंग आठवला. आयुष्यात हे करायचंय, ते बघायचंय या भावनेने सतत अस्वस्थ असलेला रणबीर कपूर, नैनाला म्हणजे दीपिकाला म्हणतो,’अगं हा सूर्यास्त काय बघत बसलीयस, चल चल अजून आपले कितीतरी स्पॉट्स राहिलेत’. नैना त्याच्या हातातल्या यादीचे तुकडे करून दरीत उधळून देते आणि म्हणते, ’बनी, लाईफमे कुछ ना कुछ तो छुटेगाही, तो जहाँ है वही का मजा लेते है।’

--------------------------------------------------- गोवा डायरी समाप्त  -----------------------------------------------

Previous parts
गोवा भाग १
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/01/blog-post.html 
गोवा भाग २
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post.html
गोवा भाग ३
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post_2.html
गोवा भाग ४
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post_3.html

Sunday, February 3, 2019

गोवा डायरी ४

आज अजिबात लवकर उठायचं नाही असं ठरवूनही सवयीने लवकर जाग आली. फ्रेश होऊन कॉफीचे कप घेऊन आम्ही व्हिलाच्या गॅलरीत जाऊन बसलो. रेसॉर्ट्चे सगळे व्हिलाज एकमेकांसमोर तोंड करून असल्याने सगळ्यांना सगळ्या गॅलरीज दिसत होत्या. मधून जाणारा इवलासा रस्ता शेवटी रिसेप्शनला पोचतो. मग डावीकडे रेस्तराँ आणि उजवीकडे स्विमिंग पूल. त्याभोवती आणि दोन व्हिलाजच्या मधल्या पट्ट्यात मखमली हिरवळ, कितीतरी सुंदर झाडं. रंगीत फुलं. गोव्यातली साधी घरं पण टुमदार आणि अंगणातल्या आकर्षक फुलझाडांमुळे खूप सुरेख दिसतात. तिथली बहुसंख्य माणसं पर्यटनावर अवलंबून त्यामुळे फार अगत्यशील. परदेशी मंडळींशी बोलण्याइतपत इंग्लीशही त्यांनी शिकून घेतलेली. निसर्गसौंदर्यामुळे असेल, आनंदी वृत्तीची. उपहारगृहातला वेटर असो की रेसॉर्टमधला सफाईवाला. हसून बोलणार. अशा माणसांमुळे वातावरण आपोआपच प्रसन्न होतं.
रेसॉर्टच्या बहुतेक गॅलर्‍यांमध्ये सगळी परदेशी गोरी मंडळी जोडप्याने हसर्‍या चेहर्‍याने बसलेली. अ‍ॅव्हरेज वयोगट पन्नास. कुणी वाचतंय, कुणी कॉफी घेतंय तर कुणी नुसतंच कोवळ्या उन्हात गार वार्‍याची झुळूक अनुभवत मूकपणे बसलंय. हे लोक कमालीचे शांतताप्रेमी. सगळे व्हिलाज फुल्ल असूनही आवाज नाही कुणाचा. आम्ही अपवाद.
कोपर्‍यातल्या गॅलरीतल्या युरोपियन आजोबांनी हात उंचावून आम्हाला गुडमॉर्निंग म्हटलं. काल त्यांनी कमरेत वाकून हात जोडून ’नॅमस्खार’ म्हटलं होतं आणि परवा गेटपाशी भेटले तेव्हा ’यू नॉईजी गर्ल्स ...’ असं काहीतरी म्हणाले. मला वाटलं, त्यांना आमचा त्रास होतोय की काय! पण आमच्या किलबिलीने (म्हणजे खरं तर कलकलाटानं) जणू त्या नीरव, मख्ख वातावरणात जान आली होती, असा काहीतरी अर्थ आम्ही त्यांच्या कौतुकभरल्या नजरेतून काढला. त्यातून ते ’गर्ल्स’ म्हणाल्याने दहाही बायका त्यांच्यावर बेहद्द खूष होत्या. कुणी आवरून पुन्हा बीचवर चक्कर मारायला गेल्या. कुणी बॅग आवरू लागल्या. आज रात्री इंद्राणीकडे मुक्काम ठरला होता त्यामुळे चेकआऊट करायचं होतं. बीचवर गेलेल्या टीमने येताना रेसॉर्टलगतचा थेट बीचपर्यंत पसरलेला आलिशान जोशी उर्फ किंगफिशर बंगला पाहिला. मूळ मालक विजय मल्ल्या. तो पळून गेल्यावर बँकेने केलेल्या लिलावात सचिन जोशींनी तो बंगला तब्बल ७३ कोटींना विकत घेतल्याचं वाचल्याचं आठवलं.

झकास नाश्ता करून स्विमिंग पूललगतच्या इझी चेअर्समध्ये विसावलो. सगळ्य़ा चेअर्सवर परदेशी मंडळी पोहण्य़ाच्या पोशाखात तासंतास शरीर टॅन करत पहुडलेली असायची. कपड्यांचा बाऊ ते करत नाहीत आणि कुणाकडे विचित्र नजरेने पाहतही नाहीत. सौंदर्य हे बघणार्‍याच्या नजरेत असतं तसंच वासनेचंही असतं. शरीराचा किती आणि कोणता भाग उघडा असेल तर ते अश्लील मानायचं हे स्थळ, काळ आणि संस्कृतीसापेक्ष आहे. चिन्यांमध्ये पाऊल उघडे असणे अश्लील मानतात तर काही आदिवासी समूहात आजही चोळी घालणे अश्लील मानतात. केरळमध्ये सभ्य बायकांना एककेकाळी उत्तरीय वापरण्याची परवानगी नव्हती. आपल्याकडे फाईव्ह स्टार हॉटेल्सचा अपवाद सोडला तर आता अशा ठिकाणी भारतीयांनीही पोहण्याचा पोशाख घालणे अनिवार्य असले तरी त्याच पोशाखात चारजणात लोळत पडणे मात्र अद्यापही आक्षेपार्ह मानले जाते. असो. तर तिथे उतरलेलं एकमेव केरळी कुटुंब तिथल्या शांततेचा भंग करत होतं. त्यांची चिमुरडी मुलगी मोठमोठ्याने आरोळ्य़ा देत पाण्यात सूर मारत होती. केस हिरवेपिवळे रंगवलेले वडील तिला पोहोण्याचे धडे देत होते. तिची आई इकडे तिकडे निसटू पाहणार्‍या लहान बाळाला मांडीवर पकडून कावलेल्या चेहर्‍याने आमच्या बाजूला बसलेली. एका पोहोणार्‍या आजींचा अपवाद सोडला तर बाकी गोरी मंडळी जणू मुकी असल्यागत आणि स्टॅच्यू केल्यागत वाचत किंवा आकाशात पाहत चेअर्सवर पहुडलेली. क्वचित कुणी टॅबवर काही करणारे. आपण दोनचार तासांचा प्रवास एकट्याने करुन आलो तरी घरी जाऊन सहप्रवाशांची चिमुकली चरित्रं लिहू शकतो. बाजूचा माणूस पुन्हा जन्मात न का भेटेना, एसी फर्स्टचा अपवाद सोडला तर, आपल्याला त्याच्याबद्दल भोचकपणा करून सगळं जाणून घ्यायचं असतं. पंधरावीस मिनीटं शिक्षा दिल्यागत तिथे असं मुक्याने पडून राहिल्यावर ’यात काय मजा नाय’ हे जाणवून आम्ही तिथून काढता पाय घेतला. शिवाय आपलं विदर्भवासींचं टॅनिंग तर आता पुढचे काही महिने फुकटात होणारच आहे, तेव्हा आराम करायचाच असेल तर एवढं भाडं भरलेल्या एसी खोलीत जाऊन करावा असा सुज्ञ विचारही त्यामागे होता :-)

मनात घर केलेल्या आमच्या या ४ दिवसाच्या घरातून चेकआऊट करून टूर निघाली रेइस मॅगोस किल्ल्याकडे. चकाकत्या उन्हात मांडवी नदीचं वरून दर्शन घडवणार्‍या या मजबूत, देखण्या किल्ल्यावर पहिल्या नजरेतच फिदा झाले. हा पण बार्डॆझ भागातला. (म्हणजे उत्तर गोवा, मधल्या भागाला तिसवाडी आणि दक्षिण गोव्याला साष्टी म्हणतात म्हणे) हा किल्ला पोर्तुगीज व्हाईसरॉय नोरोन्हाने पणजीचं संरक्षण व्हावं म्हणून १५५१ मध्ये बांधला. १७०७ मध्ये त्याचे नूतनीकरण झाले. लिस्बनहून येणारे अधिकारी इथे निवास करत. १७३९ च्या मराठ्यांच्या हल्ल्यानंतर हा आणि अग्वादा हे दोनच किल्ले पोर्तुगीजांना कसेबसे राखता आले. आता हा किल्ला पुरातत्त्वविभागाच्या सहाय्याने पुनरुज्जिवित करुन पर्रीकरांच्या हस्ते २०१२ मध्ये पर्यटकांसाठी खुला केल्याची नोंद प्रवेशद्वारावर आहे.

बाहेर एक प्रचंड वड उभा आहे. आश्चर्य म्हणजे ज्या नारळाच्या झाडावर तो बांडगूळ म्हणून वाढला ते झाड पुढे जळून गेलं तरी वड तसाच उभा आहे. किल्ल्याच्या आत शिरताना छतामध्ये एक पोकळ चौकोन दिसतो. आत घुसणार्‍या शत्रूवर त्यातून उकळते तेल ओतले जाई. तळाचा बराचसा भाग तुरूंग म्हणून वापरला जाई. गोवा मुक्ती संग्रामात ताब्यात घेतलेल्या स्वातंत्र्यसैनिकांनाही इथे डांबून ठेवले होते. तटबंदी, तोफा आणि त्या डागण्यासाठी पाडलेली खिंडारं आजही उत्तम स्थितीत आहेत. मधल्या भागातल्या दालनांमध्ये चित्रप्रदर्शन आहे. मी कुणी कलासमीक्षक नसल्याने त्यांच्या शैलीबद्दल सांगता येणार नाही पण पोर्तुगीज अंमल असलेल्या काळातला गोवा, स्थानिक मंडळींवर त्यांच्या संस्कृतीचा झालेला परिणाम, काही मिश्किल व्यंगचित्रं अशा काही खुबीने चितारलेली आहेत की वाह! चित्रांच्या खाली गोवा मुक्ती संग्रामातल्या अनेक स्वातंत्र्यसैनिकांचे नावानिशी फोटो आणि बोरकरांची स्वातंत्र्यावरील कविता लावलेली आहे. आम्ही बाबूजींचा म्हणजे सुधीर फडके यांचा फोटो शोधला पण त्या दालनात तरी दिसला नाही.

दुपारी ’कामत’ मध्ये दाक्षिणात्य पदार्थांचा आस्वाद घेतला. जवळचे प्रचंड विस्तीर्ण पायर्‍यांचे एक चर्च बाहेरून पाहून, थोडी खरेदी करून निघायचं होतं पोर्तुगीज कॉलनीकडे. वाटेत मला एक छान हँडबॅग स्वस्तात मिळाली, मग दुसरीने घेतली मग तिसरीने. ’ए बघू बघू’ करत गाडीत बसलेल्या काही जणी पुन्हा उतरून तशा बॅग्ज विकत घेऊन आल्या. चेकआऊट केल्याने गाडीत मागे आधीच बॅगांचा ढीग होता, त्यात यांची भर. गाडी पोर्तुगीज कॉलनी पाशी आली आणि जरा भ्रमनिरास झाला. काही पॉइंट्स मोठ्य़ा चतुराईने तयार केलेले असतात. अमृतसरला आम्हाला 'भुयारी हनुमान मंदिर देखा नही तो क्या देखा' म्हणत एकाने नेलं होतं. त्यात फक्त बुटक्या दगडाखालून वाकत वाकत आत शिरायचं, बाकी मंदिर नेहमीसारखंच होतं तसला हा प्रकार. पूर्वी गोव्याचा कारभार पाहणार्‍या पोर्तुगीज अधिकार्‍यांची निवासस्थानं तिथे आजही आहेत. खरं तर तब्बल ४५० वर्ष राज्य केल्याने सगळ्या गोव्यावरच पोर्तुगीज रचनेचा प्रभाव जाणवतो. कॉलनीत खालच्या मजल्यांवर टेलरपासून कॅफेपर्यंत बारकी दुकानं आहेत पण ’इतना सन्नाटा क्यू है भाई’ अशी गत.
रविवारमुळे बहुतेक दुकानांना टाळं असावं. कॉलनीतून बाहेर पडताच समोर रांगेने क्रूझचे बुकींग स्टॉल दिसले. त्यातल्या एका स्टॉलवरच्या १६,१७ वर्षाच्या सावळ्य़ा चटपटीत दुकानदार मुलीने आमचे झटपट बुकिंग करुन दिले. इंटरनेटवर मात्र बुकिंग शिल्लक नाही असे दिसत होते पण इंद्राणी म्हणालीच होती की गेल्यावर मिळू शकेल. मीनल तोवर वास्कोला तिच्या मावशीकडे रवाना झाली आणि आम्ही गोवा विद्यापीठाजवळच्या दोना पावला उर्फ लव्ह पॉईंटला निघालो. एका पोर्तुगीज व्हॉईसरॉयच्या मुलीचं हे नाव. तिच्या दानी वृतीमुळे तिच्या पश्चात स्थानिकांनी तिच्या पतीच्या अखत्यारीतल्या या भागाला तिचं नाव दिलं असं म्हणतात. पार्किंगपासून तिथपर्यंत बरच चालावं लागतं. तिथे फिरंगी टोप्यांचीही बरीच दुकानं आहेत. वाटेत काजूच्या दुकानात घुसलेल्या मैत्रिणींना कसंबसं बाहेर ओढून काढत एकदाचे पोचलो पण हाय! दुरुस्तीसाठी ते बंद होतं. मधल्या जाळीतूनच मग प्रसिद्ध दोनापावला पुतळा, त्यासमोरचा बोटींविना आज रिकामा दिसणारा निळाशार किनारा आणि सिंघमफेम कोपरा पाहिला जिथे अजय देवगण लोखंडी पाईप उचकटून दे धमाल हाणामारी करतो. कुलूप पाहून हिरमोड झाल्यामुळे आता आमचीही सटकली होती. लेकिन मूड अपनेआप बन गया कारण आता क्रूझवर जायचं होतं :-)

तपकिरी, लालसर छटा असलेल्या आणि हिरवाईने वेढलेल्या पणजीतल्या सुबक प्रशासकीय इमारती बघत, मीरामार बीचजवळून पास होत अखेर जांबोरी क्रूझच्या कक्षापाशी येऊन पोचलो. विमानासारखं चेकइन करुन गेटपास घेऊन धक्क्याशी उभं राहिलो. अंधार होऊ लागला होता. रांगेत तासभर प्रतीक्षा केल्यावर आमची क्रूझ अवतरली. तोवर आम्ही आजूबाजूच्या इतर हायफाय क्रूझ, त्यावरून ये जा करणारे पर्यटक, आत विहार करणार्‍या क्रूझवरच्या नर्तिकांच्या एकसमान हालचाली, कानावर येत असलेल्या रॉक सुरावटी, मागचे ढिनचॅक कॅसिनो हे सगळं टिपत एकीकडे अखंड वटवट करत उभ्या होतो. एकदाची जांबोरी आली आम्ही धावत जाऊन डेकवरच्या सलग जागा पकडल्या.
काळ्याशार आकाशाच्या पार्श्वभूमीवर चमकणारे दिवे, रुपेरी कडांच्या काळ्याभोर लाटांवर डुलणार्‍या इतर लखलखत्या क्रूझवरची रोषणाई नजरेत साठवतो तोच खालच्या मजल्यावर बुलावा आला. आधी चिल्ल्यापिल्ल्यांचे, मग हनीमून कपल्सचे मग फक्त बायकांचे आणि मग ज्यांना वाटेल त्यांचे असे नाचाचे राऊंड बॉलीवूड हिट्सच्या दणदणाटात झाले. उघडझाप करणार्‍या दिव्यांमुळे कुणीच कुणाला धड ओळखू येत नव्हतं. हनीमून कपल्स पैकी एका गोबर्‍या गालाच्या मुलीला लेडीज राऊंड मध्ये नाचायला कंपनी हवी होती. ती हळूच आमच्या वर्तुळात शिरली आणि धमाल नाचली. अधूममधून क्रूझतर्फे कोंकणी आणि पोर्तुगीज नाच झाले. त्यांचे तिघंही नर्तक ग्रेसफुली पण फारच मख्ख चेहर्‍याने यांत्रिकपणे नाचत होते. त्यांचा पदन्यास मात्र ताल धरायला लावणारा होता. नंतर पुन्हा वरच्या डेकवर आलो आणि निवांत फेरीची मजा घेतली. वैदेहीला व्हिडिओ कॉल लावून तिथला दीपत्कार दाखवण्याची माझी धडपड सुरू होती पण कॉल सारखा तुटत होता. शेवटी तिने, 'आई तू आता मस्त एंजॉय कर बरं. आपण जाऊ पुन्हा किंवा मी यूट्यूबवर बघेन', म्हणून माझीच समजूत काढली.

क्रूझ सफर करून थेट इंद्राणीकडे म्हणजे पोर्वोरिम भागात गेलो. नयनरम्य वातावरणातला टेकडीवरचा दुमजली प्रशस्त बंगला तिने भाड्याने घेतलाय. दुपारी ती आमच्या जेवणाची बहुतेक तयारी करूनच आली होती, त्यामुळे फक्त गरम पुर्‍या तेवढ्या करून मस्त जेवलो. कितीतरी दिवसांनी घरचं जेवताना बरं वाटत होतं. जेवून तिच्या कॉलनीतलं क्लब हाऊस, तिथला पुस्तकसंग्रह, लगतचा स्विमिंग पूल बघत परिसराला चक्कर मारून आलो. एकांतप्रिय आणि निसर्गप्रेमी माणसांसाठी गोवा अगदी उत्तम जागा आहे. मंजिरीची दंतवैद्य पक्षीप्रेमी बहीण खास त्यासाठीच मुंबई सोडून पणजीच्या उपनगरात नवर्‍यासह स्थायिक झालीय. मंजिरी वाटेत उतरून मुक्कामाला तिच्याकडेच गेली होती. इंद्राणीचं घर आतूनही बघण्यासारखं होतं. मालक भलताच रसिक असावा. निवडक पोर्ट्रेट्स, दुर्मिळ शो पिसेस तर होतेच पण वरच्या मजल्यावर बायकोचे हजारएक पादत्राणांचे जोड मावतील अशी अलमारी त्याने करून घेतलीय. त्यावर आमचे आपापल्या नवर्‍याच्या नावाने बरेच विनोद करून झाले :-) उद्याच्या प्लॅननुसार गुगलवर अंतरं बघून कुठे किती वेळ थांबायचं, केव्हा पोचायचं वगैरे चर्चा करेतो निम्म्या जणी आपापल्या बेडवर गुडूप झाल्या.

गोवा भाग ५
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post_4.html
--------------------------
गोवा भाग १
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/01/blog-post.html 
गोवा भाग २
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post.html
गोवा भाग ३
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post_2.html