Monday, February 4, 2019

गोवा डायरी ५ (शेवटचा भाग)

शेजारी कुडकुडणार्‍या अश्विनीच्या चुळबुळीमुळे जाग आली. तिला रजई शेअर केली कारण पल्लवीने नेहमीप्रमाणे सगळं पांघरूण एकटीने ढापलं होतं :-) एकदा जाग आल्यावर पुन्हा झोप येईना. या महालातल्या वरच्या मजल्यावरच्या आलिशान जॅकुझीवाल्या बाथरूम्सची एक विचित्र अडचण होती, कड्या न लागण्याची. त्यामुळे हेराफेरी सिनेमातल्यासारखं आतल्या माणसाला जोरात गात राहाणं किंवा बाहेर रखवालदार ठेवणं आवश्यक होतं. बाथरुम सिंगर या शब्दाचा अर्थ आता वेगळा असला तरी त्याची निर्मिती अशा समस्येतूनच झाली असावी. तर ते साधून भराभर आटोपून, इंद्राणीने तयार ठेवलेला गरमागरम नाश्ता करून, पटापट बॅग्ज आवरून आम्ही तय्यार झालो. बरोब्बर ९ वाजता सोहम गाडी मुक्या चालकासह येऊन दाखल झाली. गाडीत बँगांचा ढीग चढवला आणि रात्री अंधारामुळे टाळलेले परिसराचे फोटोसेशन करून इंद्राणीचा निरोप घेतला.


तिच्या अगदी घराजवळच शांतादुर्गेचं मंदिर आहे. आपल्याकडे गणपतीची असावीत तितकी तिकडे शांतादुर्गेची देवळं. प्रशस्त आवार, तुरळक वाळकी पानं पडलेली, बाजूला देखणी दगडी दीपमाळ. मोकळा स्वच्छ सभामंडप. नेटका गाभारा. छान प्रसन्न वाटत होतं. कुणी म्हापसेकर म्हणून त्याचे यजमान असल्याची ठळक नोंद दिसली. मंदिराच्या आजूबाजूला लागून वस्ती नाही त्यामुळे घंटेचा प्रतिध्वनी कितीतरी वेळ घुमत होता. शांतादुर्गेचं दर्शन घेऊन शांतपणे पायर्‍यांवर येऊन बसलो खरं पण आज घड्याळ्याच्या काटयांच्या तालावर धावणं भाग होतं.
हिंदू मोड मधून आता ख्रिश्चन मोड मध्ये गेलो आणि पोचलो जुन्या गोव्यातल्या बोरिम भागातल्या बाल येशू- सेंट झेवियर्स चर्चला. हे सुघड, तपकिरी रंगाचं, पाहताना टोपी पडेल इतकं उंच दगडी कॅथोलिक चर्च ४०० वर्ष जुनं आहे.
युनेस्कोने वर्ल्ड हेरिटेज साईट म्हणून हे नोंदलं आहे. सेंट फ्रान्सिस झेवियर्सचा मृतदेह तिथे आजही जतन करून ठेवलेला आहे. वयाच्या ४६ व्या वर्षी, ३ डिसेंबर १५५२ ला त्यांचं चीनमध्ये निधन झालं. परंतु त्यांच्या इच्छेनुसार दोन वर्षांनी त्यांचं पुरलेलं शरीर पुन्हा बाहेर काढून इथे आणलं गेलं. ते टिकून कसं राहिलं! यालाच चमत्कार मानला जातो. त्यांना मरणोत्तर म्हणजे १६६२ मध्ये संत म्हणून घोषित करण्य़ात आलं. मदर तेरेसांनाही याच पद्धतीने मरणॊत्तर संत पदवी देण्य़ात आली होती. धर्मप्रसाराच्या हेतूने का होईना, पण त्यांनी केलेल्या समाजकार्यापेक्षा एका ब्राझिलियन आणि एका भारतीय व्यक्तीचा मदरच्या चमत्कारामुळे जीवनदान मिळाल्याचा दावा या पदवीसाठी निकष म्हणून वापरला जावा याचं मला आजही वैषम्य वाटतं. हिंदू धर्मातील भंपक प्रथांवर कडाडून हल्ला चढवणारी माध्यमं तेव्हा मात्र मूग गिळून बसली होती.
वेल, चर्चच्या आत उजव्या बाजूला उंचावर, खिडक्या असलेल्या चांदीच्या पेटीत ठेवलेलं सेंट फ्रान्सिस यांचं शव आणि लगतच्या खोलीत त्यांच्या अवयवांचे जवळून काढलेले फोटो बघताना अस्वस्थ वाटलं. दर १० वर्षांनी हे पार्थिव बाहेर काढलं जातं तेव्हा दर्शनाला रीघ लागते. चर्च आतून अतिशय भव्य आणि नजरबंदी करणारं आहे. बाहेरच्या मोकळ्या भागातला येशूजन्माचा देखावा बघण्यासारखा आहे.

हे चर्च बघून झाल्यावर मांडवी किनार्‍यावरच रस्त्याच्या पलीकडे असलेल्या सेंट कॅथेड्रल या अगदी क्लासिक पोर्तुगीज पद्धतीच्या पुरातन चर्चमध्ये आम्ही गेलो. हा रस्ता भारतीय पुरातत्त्व विभागाकडून पुढॆ जात होता. अगदी या पाटीपाशीच मुलांसह मागच्या गोवा भेटीत एक फोटो काढला होता पण तेव्हा मी त्यांना सांभाळण्य़ात इतकी व्यग्र होते की आपण कुठे आहोत आणि काय पाहतो आहोत याकडे फारसं लक्षच नव्हतं. तिथे तसंच बसून आणि पिसाच्या मनोर्‍यासारख्या कलत्या झाडाखाली न विसरता ग्रुप फोटो काढला.

आता जाणवलं, चर्चची जुनी पांढरी शुभ्र इमारत किती ऐसपैस आहे ते. इतकी की आम्हाला प्रवेशद्वार चटकन सापडेना. परिसरही अगदी चकाचक आणि अवाढव्य. आशियातलं हे सर्वात मोठं चर्च आहे असं ऐकलंय. दारातच ’ड्रेस कोड’च्या स्पष्ट सूचना होत्या. आम्हाला याची पूर्वकल्पना असल्याने आम्ही अगदी व्यवस्थित कपड्यातच होतो. व्यक्तिस्वातंत्र्याच्या आचरट कल्पनांमुळे कितीतरी जण असे ड्रेस कोड नाकारतात पण आपण जिथे ज्यासाठी जातो आहोत, तिथल्या संकेतांनुसार आणि स्वत:ला अवघडल्यासारखं वाटणार नाही असे कपडे घालावेत ही साधी गोष्ट आहे. आत नीरव शांतता होती. आतली रचना सेंट झेवियर्स
इतकी खिळवून ठेवणारी नव्हती. शवपेटीमुळे तिकडे जाणवणारे गूढ वलय इकडे नव्हते की वर्दळ नव्हती. लग्न आटोपल्यावर फक्त घरचे उरतात तेव्हा रिकामं कार्यालय जसं दिसतं तसं काहीतरी ओकंबोकं वाटत होतं. अगदी गुडघे टेकून तिथल्या लाकडी बेंचवर बसून प्रार्थना सुद्धा केली. तिथे फार रमावसं मात्र वाटलं नाही शिवाय आज वेळेची मर्यादा होतीच.

पुन्हा हिंदू मोड मध्ये येऊन आता पोंडा तालुक्यातल्या मंगेशीला निघालो. गोव्याला येऊन मंगेशीला न जाऊन कसं चालेल. अर्थात हे मोड आपल्या मनातलेच. ’सबकी पूजा एकसी, अलग अलग है रीत.. मस्जिद जाये मौलवी, कोयल गाये गीत..’ हेच खरं. मंगेशाचं मंदिर बहुतेकींनी या पूर्वीही पाहिलेलं. शुभ्र हस्तिदंती रंगाचं कोरीव मंदिर, त्याला लागून तशीच तुकतुकीत दीपमाळ. अतिशय आल्हादकारक वातावरण. सभामंडपात भरपूर गर्दी तरीही कलकल नव्हती. बाहेरच्या पाटीवरच्या सूचनांमध्ये -पाळीच्या दिवसात महिलांना प्रवेश मनाई असल्याची सूचनाही होती. ती वाचून आमची भुवई चढली. आता समजा एखादीला तशी अडचण असती तर तिने श्रद्धा म्हणून असो किंवा उत्सुकता म्हणून असो, इतकं दूर गोव्याला येऊन मंगेशीला न जाताच परतायचं का! नशीब तिथे काही स्कॅनर वगैरे विनोद नव्हता. सीमाताईने तिथे मंगेशाची अर्थातच शंकराची सुंदर छोटी चांदीची मूर्ती खरेदी केली तेव्हा वाटलं त्याच्यावर गाढ श्रद्धा असणार्‍या जयूसाठी पण घेतली असती. ’मागे उभा मंगेश पुढे उभा मंगेश’ असं भक्तिभावाने गाणार्‍या गोड गळयाच्या माझ्या या जीवलग मैत्रिणीकडे मात्र तिच्या मंगेशाने शेवटपर्यंत पाहिलंच नाही. असो.
वेळ कमी असल्याने मंदिरा बाहेरच्या दुकानांमधून काजू सोडून काहीही घ्यायचं नाही असं सगळ्यांनी ठरवलं होतं. त्यानुसार कुणीही कुणाचं काहीही न ऐकता कपबशांपासून टियारापर्यंत काय वाट्टेल ती खरेदी धावतपळत करून टाकली. ६०० ते ९०० रु.असे वेगवेगळ्य़ा दराचे काजू उपलब्ध होते. एका दुकानात आमची टोळधाड शिरली आणि ९ जणींनी ’सालाचे नाही हो खारे काजू द्या, आंबावडी तमुक इतकी, भैया ये क्या है, ये भी एक पाकीट दे दो, अरे मैने ८०० वाले काजू बोले थे, पाव किलो नाही ओ दादा अर्धा किलो’ असं एकाच वेळी बोलायला सुरूवात केल्याने बिचारा भैया गोंधळून काहीच्या काही देऊ लागला. शेवटी इंग्रज माणसांसारखी रांग लावून एकेकीने खरेदी केली. बॅगांच्या ढिगार्‍यात थोडी अजून भर पडली. आता मागची काच दिसेनाशी झाली आणि गाडी निघाली ट्रॉपीकल स्पाईस प्लांटेशनला.

पोंडातल्या केरी भागातलं हे मसालोद्यान अक्षरश: निसर्गाच्या कुशीत आहे. पार्किंगपासून जरा चालत जाऊन पाणथळ जागेवरच्या झुलत्या पुलावरुन आत प्रवेश करावा लागतो. दारातच डोक्यावर फुलांच्या पाकळ्या उधळून, कुंकू लावून आमचं स्वागत करण्य़ात आलं. हे सगळं मुळात परदेशी पाहुण्यांना आकर्षित करण्य़ासाठी आहे. तिथे बहुसंख्य परदेशी पर्यटकांचाच भरणा होता. लगेच कोकमचं स्वागतपेय, काजू आणि मुरुक्कू देण्यात आले. मग एक प्रतिभा नावाची गाईड आमच्या जवळ येऊन उभी राहिली. रशियन, इंग्लीश आणि हिंदी अशा ३ भाषांतून बोलणारे गाईड तिथे उपलब्ध असतात. एकूण शेकडो एकर परिसर असला तरी त्यातल्या एकदोन एकरात फक्त डेमोसाठी लावलेल्या मसाल्याच्या दाट झाडाझुडपांमधून फिरवत तिने मिरी, लवंग, वेलदोडे, जायपत्री वगैरे बर्‍याच मसाल्यांची हसत खेळत ओळख करून दिली. वाटेतले एखादे पान चुरडून त्याचा वास देऊन ती ओळखा पाहू म्हणायची, मग आम्ही अकलेचे तारे तोडायचो, कधी तुक्का लागायचा. पाऊण तासात आमच्या मसालाविषयक ज्ञानात बरीच भर पाडून आम्ही प्रशस्त शॅक मध्ये जेवायला परतलो. पॉटचे आईस्क्रीम करताना लहानपणी आपण एकमेकांच्या पाठीमागे जाऊन हळूच कपड्यातून बर्फाचे तुकडे सोडत असू तसं टूर संपवताना तिने पेलाभर लव्हेंडरचे पाणी प्रत्येकीच्या पाठीमागे जाऊन मानेजवळून खाली सोडले.
'इट फील्स सो SS फ्रेश' असं तिने म्हटल्यामुळे आम्ही एकमेकींना कंपलसरी.. आहाहा काय फ्रेश वाटतंय अशी खात्री दिली आणि लाकडी टेबलवर पत्रावळ घेऊन जेवायला बसलो. गोवन शाकाहारी जेवण भीषण होतं. उकडलेल्या वाटाण्याचा रस्सा, जेमतेम वाफवलेला कोबी, हातसडीचा भात आणि कोरडे पाव. सांदणं-सारखा गोड पदार्थ त्यातल्या त्यात बरा होता. चवीला उग्र आणि चमत्कारिक वासाची घोटभर फेणी दिली होती. 'ज्यादा पिओगे तो बिना म्युझिकके डान्स करोगे', अशी तिची सूचना लक्षात ठेवून तेवढाच घोट आम्ही काही जणींनी घशाखाली उतरवला. हो बाबा, गोव्याला येऊन फेणी चाखायची राहून गेली अशी उगाच हुरहूर नको. अरे बापरे, या नादात आमचा अर्धा तास गेला होता आणि प्लॅनिंगनुसार आता हातात बफर वेळ न उरल्याने विद्युतवेगाने १८ किमी अंतरावरचे मडगाव स्टेशन गाठावे लागणार होते. गुगल मॅप लावून स्टेशनकडे निघालो तर नेमकं बोरीमच्या आधी रस्ता बंद करून वळणरस्ता दिला होता. आता आपण वेळेत पोचू का याकडे लक्ष होतं. त्यातच, दिल्लीला एका टॅक्सीचालकाने असंच रस्ता बंद सांगून मुद्दाम उशीर करून स्टॆशनवर पोचवलं आणि घाईत सामान उतरवायला मदत करण्याच्या बहाण्याने वरच्या वर ठेवलेल्या वस्तू लांबवल्याचा किस्सा भाग्यश्रीने सांगितला. या चालकाचा अनुभव चांगला होता पण तो काहीच बोलत नसल्याने सावध राहणे भाग होते. आता मात्र पोपटाच्या डोळ्यासारखे मडगावकडे लक्ष लागून राहिले. सिनेस्टाईल ब्रेकचा आवाज करत आमच्या चालकाने झुपकन गाडी वळवत स्टेशनच्या आवारात आणून उभी केली तसा जीवात जीव आला. पटापट सामान उतरवून त्याचे आभार मानून आम्ही प्लॅटफॉमवर धावत हजर झालो. काही मिनीटांनी आलेल्या गोवा एक्स्प्रेसच्या आमच्या बोगीच्या खिडकीतून (आधीच वास्कोहून बसलेल्या) मीनलने हात केला आणि आम्ही हुश्श केले.

’माझ्या गोव्याच्या भूमीत गड्या नारळ मधाचे’ याचा अनुभव लाल माती, समुद्राच्या फेसाळ लाटा आणि सर्वत्र दाटलेली नारळी-पोफळीची झाडं पाहत मनमुराद घेतलाच होता पण ’कड्या कपारीमधोनी घट फुटती दुधाचे...’ याची प्रचिती देणारा ’दूधसागर’ पाहायचा राहिला होता. कुणीतरी तथास्तु म्हणावं तसं गाडीतून त्याचं अगदी जवळून अनुपम दर्शन झालं. इतकं गोवा बघूनही
’माझ्या गोव्याच्या भूमीत चाफा पानावीण फुले
भोळाभाबडा शालीन भाव शब्दांवीण बोले...’
अशा मनोवस्थेत तिथली अवर्णनीय दृश्य अजूनही खिडकीतून बघत राहावीशी वाटत होती. पण गाडी तर धावत होती. गोवा राज्य ओलांडलं. मग पुन्हा आमच्या विश्वात आलो. साग्रसंगीत भेळ करून आजूबाजूच्यांना वाटून भरपेट खाऊन झाली. गप्पा, पत्ते, अटीतटीची अंताक्षरी यात प्रवास वेगात संपत होता. अंजू आणि शीतलला आधीच उतरायचंय त्याआधी हिशेब करून टाकूया म्हणून मीनल कॅशियर आणि पल्लवी मुनीमजी त्यात इतक्या दंग झाल्या की त्यांच्या आरडाओरडयामुळे आम्हाला प्रत्येकी ४४३ रू. परत मिळणार असल्याची आनंदवार्ता अख्ख्या बोगीला कळली :-) जळगावला भाग्यश्रीने मागवलेली अप्रतिम चवीची भरीत भाकरी खाऊन भुसावळहून अचानक पॅसेंजरने निघण्याचा निर्णय़ घेतल्याने ठरल्या वेळेआधीच आम्ही अकोल्याला पोचलो. ’चला, आल्या रे बॉ एकदाच्या’ असा भाव चेहर्‍यावर असलेली नवरेमंडळी स्वागताला उभीच होती.

तू फिश खात नाहीस, दारू पीत नाहीस, तुला पोहता येत नाही, मग करणार काय गोव्याला जाऊन? असं मला गमतीने फडके सर म्हणाले होते. काय केलं ..याचं उत्तर आणि एक सुंदर आठवण म्हणून हा डायरीप्रपंच. जाऊन आल्यावरही एकाने म्हटलं, ’हात्तिच्या, म्हणजे तुम्ही साऊथ गोव्याला गेलाच नाहीत की. मग काय मज्जा’. तेव्हा मला ’ये जवानी है दिवानी’ मधला प्रसंग आठवला. आयुष्यात हे करायचंय, ते बघायचंय या भावनेने सतत अस्वस्थ असलेला रणबीर कपूर, नैनाला म्हणजे दीपिकाला म्हणतो,’अगं हा सूर्यास्त काय बघत बसलीयस, चल चल अजून आपले कितीतरी स्पॉट्स राहिलेत’. नैना त्याच्या हातातल्या यादीचे तुकडे करून दरीत उधळून देते आणि म्हणते, ’बनी, लाईफमे कुछ ना कुछ तो छुटेगाही, तो जहाँ है वही का मजा लेते है।’

--------------------------------------------------- गोवा डायरी समाप्त  -----------------------------------------------

Previous parts
गोवा भाग १
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/01/blog-post.html 
गोवा भाग २
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post.html
गोवा भाग ३
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post_2.html
गोवा भाग ४
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post_3.html

Sunday, February 3, 2019

गोवा डायरी ४

आज अजिबात लवकर उठायचं नाही असं ठरवूनही सवयीने लवकर जाग आली. फ्रेश होऊन कॉफीचे कप घेऊन आम्ही व्हिलाच्या गॅलरीत जाऊन बसलो. रेसॉर्ट्चे सगळे व्हिलाज एकमेकांसमोर तोंड करून असल्याने सगळ्यांना सगळ्या गॅलरीज दिसत होत्या. मधून जाणारा इवलासा रस्ता शेवटी रिसेप्शनला पोचतो. मग डावीकडे रेस्तराँ आणि उजवीकडे स्विमिंग पूल. त्याभोवती आणि दोन व्हिलाजच्या मधल्या पट्ट्यात मखमली हिरवळ, कितीतरी सुंदर झाडं. रंगीत फुलं. गोव्यातली साधी घरं पण टुमदार आणि अंगणातल्या आकर्षक फुलझाडांमुळे खूप सुरेख दिसतात. तिथली बहुसंख्य माणसं पर्यटनावर अवलंबून त्यामुळे फार अगत्यशील. परदेशी मंडळींशी बोलण्याइतपत इंग्लीशही त्यांनी शिकून घेतलेली. निसर्गसौंदर्यामुळे असेल, आनंदी वृत्तीची. उपहारगृहातला वेटर असो की रेसॉर्टमधला सफाईवाला. हसून बोलणार. अशा माणसांमुळे वातावरण आपोआपच प्रसन्न होतं.
रेसॉर्टच्या बहुतेक गॅलर्‍यांमध्ये सगळी परदेशी गोरी मंडळी जोडप्याने हसर्‍या चेहर्‍याने बसलेली. अ‍ॅव्हरेज वयोगट पन्नास. कुणी वाचतंय, कुणी कॉफी घेतंय तर कुणी नुसतंच कोवळ्या उन्हात गार वार्‍याची झुळूक अनुभवत मूकपणे बसलंय. हे लोक कमालीचे शांतताप्रेमी. सगळे व्हिलाज फुल्ल असूनही आवाज नाही कुणाचा. आम्ही अपवाद.
कोपर्‍यातल्या गॅलरीतल्या युरोपियन आजोबांनी हात उंचावून आम्हाला गुडमॉर्निंग म्हटलं. काल त्यांनी कमरेत वाकून हात जोडून ’नॅमस्खार’ म्हटलं होतं आणि परवा गेटपाशी भेटले तेव्हा ’यू नॉईजी गर्ल्स ...’ असं काहीतरी म्हणाले. मला वाटलं, त्यांना आमचा त्रास होतोय की काय! पण आमच्या किलबिलीने (म्हणजे खरं तर कलकलाटानं) जणू त्या नीरव, मख्ख वातावरणात जान आली होती, असा काहीतरी अर्थ आम्ही त्यांच्या कौतुकभरल्या नजरेतून काढला. त्यातून ते ’गर्ल्स’ म्हणाल्याने दहाही बायका त्यांच्यावर बेहद्द खूष होत्या. कुणी आवरून पुन्हा बीचवर चक्कर मारायला गेल्या. कुणी बॅग आवरू लागल्या. आज रात्री इंद्राणीकडे मुक्काम ठरला होता त्यामुळे चेकआऊट करायचं होतं. बीचवर गेलेल्या टीमने येताना रेसॉर्टलगतचा थेट बीचपर्यंत पसरलेला आलिशान जोशी उर्फ किंगफिशर बंगला पाहिला. मूळ मालक विजय मल्ल्या. तो पळून गेल्यावर बँकेने केलेल्या लिलावात सचिन जोशींनी तो बंगला तब्बल ७३ कोटींना विकत घेतल्याचं वाचल्याचं आठवलं.

झकास नाश्ता करून स्विमिंग पूललगतच्या इझी चेअर्समध्ये विसावलो. सगळ्य़ा चेअर्सवर परदेशी मंडळी पोहण्य़ाच्या पोशाखात तासंतास शरीर टॅन करत पहुडलेली असायची. कपड्यांचा बाऊ ते करत नाहीत आणि कुणाकडे विचित्र नजरेने पाहतही नाहीत. सौंदर्य हे बघणार्‍याच्या नजरेत असतं तसंच वासनेचंही असतं. शरीराचा किती आणि कोणता भाग उघडा असेल तर ते अश्लील मानायचं हे स्थळ, काळ आणि संस्कृतीसापेक्ष आहे. चिन्यांमध्ये पाऊल उघडे असणे अश्लील मानतात तर काही आदिवासी समूहात आजही चोळी घालणे अश्लील मानतात. केरळमध्ये सभ्य बायकांना एककेकाळी उत्तरीय वापरण्याची परवानगी नव्हती. आपल्याकडे फाईव्ह स्टार हॉटेल्सचा अपवाद सोडला तर आता अशा ठिकाणी भारतीयांनीही पोहण्याचा पोशाख घालणे अनिवार्य असले तरी त्याच पोशाखात चारजणात लोळत पडणे मात्र अद्यापही आक्षेपार्ह मानले जाते. असो. तर तिथे उतरलेलं एकमेव केरळी कुटुंब तिथल्या शांततेचा भंग करत होतं. त्यांची चिमुरडी मुलगी मोठमोठ्याने आरोळ्य़ा देत पाण्यात सूर मारत होती. केस हिरवेपिवळे रंगवलेले वडील तिला पोहोण्याचे धडे देत होते. तिची आई इकडे तिकडे निसटू पाहणार्‍या लहान बाळाला मांडीवर पकडून कावलेल्या चेहर्‍याने आमच्या बाजूला बसलेली. एका पोहोणार्‍या आजींचा अपवाद सोडला तर बाकी गोरी मंडळी जणू मुकी असल्यागत आणि स्टॅच्यू केल्यागत वाचत किंवा आकाशात पाहत चेअर्सवर पहुडलेली. क्वचित कुणी टॅबवर काही करणारे. आपण दोनचार तासांचा प्रवास एकट्याने करुन आलो तरी घरी जाऊन सहप्रवाशांची चिमुकली चरित्रं लिहू शकतो. बाजूचा माणूस पुन्हा जन्मात न का भेटेना, एसी फर्स्टचा अपवाद सोडला तर, आपल्याला त्याच्याबद्दल भोचकपणा करून सगळं जाणून घ्यायचं असतं. पंधरावीस मिनीटं शिक्षा दिल्यागत तिथे असं मुक्याने पडून राहिल्यावर ’यात काय मजा नाय’ हे जाणवून आम्ही तिथून काढता पाय घेतला. शिवाय आपलं विदर्भवासींचं टॅनिंग तर आता पुढचे काही महिने फुकटात होणारच आहे, तेव्हा आराम करायचाच असेल तर एवढं भाडं भरलेल्या एसी खोलीत जाऊन करावा असा सुज्ञ विचारही त्यामागे होता :-)

मनात घर केलेल्या आमच्या या ४ दिवसाच्या घरातून चेकआऊट करून टूर निघाली रेइस मॅगोस किल्ल्याकडे. चकाकत्या उन्हात मांडवी नदीचं वरून दर्शन घडवणार्‍या या मजबूत, देखण्या किल्ल्यावर पहिल्या नजरेतच फिदा झाले. हा पण बार्डॆझ भागातला. (म्हणजे उत्तर गोवा, मधल्या भागाला तिसवाडी आणि दक्षिण गोव्याला साष्टी म्हणतात म्हणे) हा किल्ला पोर्तुगीज व्हाईसरॉय नोरोन्हाने पणजीचं संरक्षण व्हावं म्हणून १५५१ मध्ये बांधला. १७०७ मध्ये त्याचे नूतनीकरण झाले. लिस्बनहून येणारे अधिकारी इथे निवास करत. १७३९ च्या मराठ्यांच्या हल्ल्यानंतर हा आणि अग्वादा हे दोनच किल्ले पोर्तुगीजांना कसेबसे राखता आले. आता हा किल्ला पुरातत्त्वविभागाच्या सहाय्याने पुनरुज्जिवित करुन पर्रीकरांच्या हस्ते २०१२ मध्ये पर्यटकांसाठी खुला केल्याची नोंद प्रवेशद्वारावर आहे.

बाहेर एक प्रचंड वड उभा आहे. आश्चर्य म्हणजे ज्या नारळाच्या झाडावर तो बांडगूळ म्हणून वाढला ते झाड पुढे जळून गेलं तरी वड तसाच उभा आहे. किल्ल्याच्या आत शिरताना छतामध्ये एक पोकळ चौकोन दिसतो. आत घुसणार्‍या शत्रूवर त्यातून उकळते तेल ओतले जाई. तळाचा बराचसा भाग तुरूंग म्हणून वापरला जाई. गोवा मुक्ती संग्रामात ताब्यात घेतलेल्या स्वातंत्र्यसैनिकांनाही इथे डांबून ठेवले होते. तटबंदी, तोफा आणि त्या डागण्यासाठी पाडलेली खिंडारं आजही उत्तम स्थितीत आहेत. मधल्या भागातल्या दालनांमध्ये चित्रप्रदर्शन आहे. मी कुणी कलासमीक्षक नसल्याने त्यांच्या शैलीबद्दल सांगता येणार नाही पण पोर्तुगीज अंमल असलेल्या काळातला गोवा, स्थानिक मंडळींवर त्यांच्या संस्कृतीचा झालेला परिणाम, काही मिश्किल व्यंगचित्रं अशा काही खुबीने चितारलेली आहेत की वाह! चित्रांच्या खाली गोवा मुक्ती संग्रामातल्या अनेक स्वातंत्र्यसैनिकांचे नावानिशी फोटो आणि बोरकरांची स्वातंत्र्यावरील कविता लावलेली आहे. आम्ही बाबूजींचा म्हणजे सुधीर फडके यांचा फोटो शोधला पण त्या दालनात तरी दिसला नाही.

दुपारी ’कामत’ मध्ये दाक्षिणात्य पदार्थांचा आस्वाद घेतला. जवळचे प्रचंड विस्तीर्ण पायर्‍यांचे एक चर्च बाहेरून पाहून, थोडी खरेदी करून निघायचं होतं पोर्तुगीज कॉलनीकडे. वाटेत मला एक छान हँडबॅग स्वस्तात मिळाली, मग दुसरीने घेतली मग तिसरीने. ’ए बघू बघू’ करत गाडीत बसलेल्या काही जणी पुन्हा उतरून तशा बॅग्ज विकत घेऊन आल्या. चेकआऊट केल्याने गाडीत मागे आधीच बॅगांचा ढीग होता, त्यात यांची भर. गाडी पोर्तुगीज कॉलनी पाशी आली आणि जरा भ्रमनिरास झाला. काही पॉइंट्स मोठ्य़ा चतुराईने तयार केलेले असतात. अमृतसरला आम्हाला 'भुयारी हनुमान मंदिर देखा नही तो क्या देखा' म्हणत एकाने नेलं होतं. त्यात फक्त बुटक्या दगडाखालून वाकत वाकत आत शिरायचं, बाकी मंदिर नेहमीसारखंच होतं तसला हा प्रकार. पूर्वी गोव्याचा कारभार पाहणार्‍या पोर्तुगीज अधिकार्‍यांची निवासस्थानं तिथे आजही आहेत. खरं तर तब्बल ४५० वर्ष राज्य केल्याने सगळ्या गोव्यावरच पोर्तुगीज रचनेचा प्रभाव जाणवतो. कॉलनीत खालच्या मजल्यांवर टेलरपासून कॅफेपर्यंत बारकी दुकानं आहेत पण ’इतना सन्नाटा क्यू है भाई’ अशी गत.
रविवारमुळे बहुतेक दुकानांना टाळं असावं. कॉलनीतून बाहेर पडताच समोर रांगेने क्रूझचे बुकींग स्टॉल दिसले. त्यातल्या एका स्टॉलवरच्या १६,१७ वर्षाच्या सावळ्य़ा चटपटीत दुकानदार मुलीने आमचे झटपट बुकिंग करुन दिले. इंटरनेटवर मात्र बुकिंग शिल्लक नाही असे दिसत होते पण इंद्राणी म्हणालीच होती की गेल्यावर मिळू शकेल. मीनल तोवर वास्कोला तिच्या मावशीकडे रवाना झाली आणि आम्ही गोवा विद्यापीठाजवळच्या दोना पावला उर्फ लव्ह पॉईंटला निघालो. एका पोर्तुगीज व्हॉईसरॉयच्या मुलीचं हे नाव. तिच्या दानी वृतीमुळे तिच्या पश्चात स्थानिकांनी तिच्या पतीच्या अखत्यारीतल्या या भागाला तिचं नाव दिलं असं म्हणतात. पार्किंगपासून तिथपर्यंत बरच चालावं लागतं. तिथे फिरंगी टोप्यांचीही बरीच दुकानं आहेत. वाटेत काजूच्या दुकानात घुसलेल्या मैत्रिणींना कसंबसं बाहेर ओढून काढत एकदाचे पोचलो पण हाय! दुरुस्तीसाठी ते बंद होतं. मधल्या जाळीतूनच मग प्रसिद्ध दोनापावला पुतळा, त्यासमोरचा बोटींविना आज रिकामा दिसणारा निळाशार किनारा आणि सिंघमफेम कोपरा पाहिला जिथे अजय देवगण लोखंडी पाईप उचकटून दे धमाल हाणामारी करतो. कुलूप पाहून हिरमोड झाल्यामुळे आता आमचीही सटकली होती. लेकिन मूड अपनेआप बन गया कारण आता क्रूझवर जायचं होतं :-)

तपकिरी, लालसर छटा असलेल्या आणि हिरवाईने वेढलेल्या पणजीतल्या सुबक प्रशासकीय इमारती बघत, मीरामार बीचजवळून पास होत अखेर जांबोरी क्रूझच्या कक्षापाशी येऊन पोचलो. विमानासारखं चेकइन करुन गेटपास घेऊन धक्क्याशी उभं राहिलो. अंधार होऊ लागला होता. रांगेत तासभर प्रतीक्षा केल्यावर आमची क्रूझ अवतरली. तोवर आम्ही आजूबाजूच्या इतर हायफाय क्रूझ, त्यावरून ये जा करणारे पर्यटक, आत विहार करणार्‍या क्रूझवरच्या नर्तिकांच्या एकसमान हालचाली, कानावर येत असलेल्या रॉक सुरावटी, मागचे ढिनचॅक कॅसिनो हे सगळं टिपत एकीकडे अखंड वटवट करत उभ्या होतो. एकदाची जांबोरी आली आम्ही धावत जाऊन डेकवरच्या सलग जागा पकडल्या.
काळ्याशार आकाशाच्या पार्श्वभूमीवर चमकणारे दिवे, रुपेरी कडांच्या काळ्याभोर लाटांवर डुलणार्‍या इतर लखलखत्या क्रूझवरची रोषणाई नजरेत साठवतो तोच खालच्या मजल्यावर बुलावा आला. आधी चिल्ल्यापिल्ल्यांचे, मग हनीमून कपल्सचे मग फक्त बायकांचे आणि मग ज्यांना वाटेल त्यांचे असे नाचाचे राऊंड बॉलीवूड हिट्सच्या दणदणाटात झाले. उघडझाप करणार्‍या दिव्यांमुळे कुणीच कुणाला धड ओळखू येत नव्हतं. हनीमून कपल्स पैकी एका गोबर्‍या गालाच्या मुलीला लेडीज राऊंड मध्ये नाचायला कंपनी हवी होती. ती हळूच आमच्या वर्तुळात शिरली आणि धमाल नाचली. अधूममधून क्रूझतर्फे कोंकणी आणि पोर्तुगीज नाच झाले. त्यांचे तिघंही नर्तक ग्रेसफुली पण फारच मख्ख चेहर्‍याने यांत्रिकपणे नाचत होते. त्यांचा पदन्यास मात्र ताल धरायला लावणारा होता. नंतर पुन्हा वरच्या डेकवर आलो आणि निवांत फेरीची मजा घेतली. वैदेहीला व्हिडिओ कॉल लावून तिथला दीपत्कार दाखवण्याची माझी धडपड सुरू होती पण कॉल सारखा तुटत होता. शेवटी तिने, 'आई तू आता मस्त एंजॉय कर बरं. आपण जाऊ पुन्हा किंवा मी यूट्यूबवर बघेन', म्हणून माझीच समजूत काढली.

क्रूझ सफर करून थेट इंद्राणीकडे म्हणजे पोर्वोरिम भागात गेलो. नयनरम्य वातावरणातला टेकडीवरचा दुमजली प्रशस्त बंगला तिने भाड्याने घेतलाय. दुपारी ती आमच्या जेवणाची बहुतेक तयारी करूनच आली होती, त्यामुळे फक्त गरम पुर्‍या तेवढ्या करून मस्त जेवलो. कितीतरी दिवसांनी घरचं जेवताना बरं वाटत होतं. जेवून तिच्या कॉलनीतलं क्लब हाऊस, तिथला पुस्तकसंग्रह, लगतचा स्विमिंग पूल बघत परिसराला चक्कर मारून आलो. एकांतप्रिय आणि निसर्गप्रेमी माणसांसाठी गोवा अगदी उत्तम जागा आहे. मंजिरीची दंतवैद्य पक्षीप्रेमी बहीण खास त्यासाठीच मुंबई सोडून पणजीच्या उपनगरात नवर्‍यासह स्थायिक झालीय. मंजिरी वाटेत उतरून मुक्कामाला तिच्याकडेच गेली होती. इंद्राणीचं घर आतूनही बघण्यासारखं होतं. मालक भलताच रसिक असावा. निवडक पोर्ट्रेट्स, दुर्मिळ शो पिसेस तर होतेच पण वरच्या मजल्यावर बायकोचे हजारएक पादत्राणांचे जोड मावतील अशी अलमारी त्याने करून घेतलीय. त्यावर आमचे आपापल्या नवर्‍याच्या नावाने बरेच विनोद करून झाले :-) उद्याच्या प्लॅननुसार गुगलवर अंतरं बघून कुठे किती वेळ थांबायचं, केव्हा पोचायचं वगैरे चर्चा करेतो निम्म्या जणी आपापल्या बेडवर गुडूप झाल्या.

गोवा भाग ५
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post_4.html
--------------------------
गोवा भाग १
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/01/blog-post.html 
गोवा भाग २
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post.html
गोवा भाग ३
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post_2.html

Saturday, February 2, 2019

गोवा डायरी - ३

आज सकाळी कुणालाच ’उठा उठा, समुद्रावर जायची वेळ झाली’ म्हणावं लागलं नाही. पटापट तयार होऊन सगळ्य़ा चाफ्याखाली जमल्या. आजची सकाळ फक्त आणि फक्त समुद्रावर मनसोक्त घालवायचं ठरलं होतं. कँडोलिम बीचचा कालचा नखरा आठवून आणि ओलेत्याने परत यायला जरा लांब पडेल म्हणून त्यावर काट मारुन आमच्या दुचाक्या पुन्हा एकदा साध्या, निरागस सिंक्यूरिम बीचच्या दिशेने निघाल्या. समोरच्या ’स्पा’ जवळ आज कुत्रं सुद्धा नव्हतं पण लगतच्या सिंक्यू-पब जवळ एक विचित्र दृश्य दिसलं. तीनचार भारतीय चेहरेपट्टीची, आधुनिक टीचभर कपड्यातली तरूण पोरंपोरी पबच्या बाहेरच्या भिंतीला टेकून कशीतरी कलंडून बसली होती. एक पाठमोरी मुलगी त्यांना सटासट फटके देत होती. तिची भाषा कळत नव्हती. गाडीचा वेग मंदावून त्यांच्याकडे नजर टाकली. आपसातली मस्ती म्हणावी की हाणामारी याचा काहीही अंदाज त्यांच्या धुंद चेहर्‍यावरुन येत नव्हता. बीचवर पोचलो तरी बराच वेळ ते दृश्य नजरेसमोरुन जाईना. आजही अजिबात गर्दी नव्हती. दोनचार परदेशी मंडळी काठाकाठाने जॉगिंग करत होती तेवढीच. काल पाण्यात फक्त पाय बुडवले होते कारण किल्ल्यावर पण फिरायचं होतं. आज सगळ्य़ांनी समुद्रस्नानाचा मस्त आनंद घेतला.

भाग्यश्री तर समुद्रात मासोळीसारखी अक्षरश: गडबडा लोळत होती. अर्थात फार आत शिरायचं नाही याचं भान सगळ्यांना होतं. एकमेकांवर पाणी उडवून झालं, नावेसारखं बसून हाताने पाण्यात वल्हवून झालं. अगदी समुद्रात ध्यानस्थ बसून पाहिलं, काही चॅलेंजिंग ग्रुप पोझेसमध्ये फोटॊ काढले. लहान मुलांसारखं पाण्य़ात खेळताना रमून गेलेल्या आम्हा सर्वांना आज काय वार आहे, किती वाजले आहेत या सगळ्य़ाचा असा काही विसर पडला होता की
’पाणीयाच्या उत्सवी या मातले पाणीच पाणी
आणि त्यांच्या प्रत्ययाने मीही पाणी मीही पाणी’
म्हणजे नेमकं काय, याचा अनुभव आला.

’काश यहाँ कोई चाय हाथ मे लाकर दे’ असं वाटायला आणि 'जो हुकूम मेरे आंका' म्हटल्यागत तिथे एक चहावाला जीन्न येऊन बसायला एकच गाठ पडली. मग आमचे समुद्रात निवांत मांडी घालून चहापान आटोपले. जब मिल बैठे कुछ यार.. चाय, हम और समुंदर. खरंच, आनंदाला बॅगपायपर वगैरे लागतो ही अंधश्रद्धा आहे :-) ’टू व्हीलर्स 9 वाजता परत केल्या नाहीत तर पूर्ण दिवसाचं भाडं द्यावं लागेल’ आमच्या कॅशियर मैत्रिणीने काल तंबी दिली होती ते आठवून नाईलाजाने पाण्याची ओली मिठी सोडवत उठलो. स्टोल गुंडाळून वाळूभरल्या स्थितीत हू हू करत वेगाने रेसॉर्ट्ला पोचलो. पार्किंगमध्ये हर्ले डेव्हिडसन सारख्या बाईक्सचा जथ्था दिसला. अ‍ॅव्हेंजर्स सिनेमातल्यासारखे कपडे घालून, डोक्याला काळा रूमाल फिट बांधून बाइकिंग टूर साठी आलेला कुणी ग्रुप होता. आयर्न मॅन सारख्या अवतारातल्या एका बाईकरला, ’फोटो काढतेय’ वगैरे इंग्लीशमध्ये मैत्रिण म्हणाल्यावर त्याने शांतपणे ’कुठे उभं राहू ताई मी?’ असं शुद्ध मराठीत विचारून तिची विकेटच घेतली :-) गरमागरम कॉंटीनेंटल नाश्ता करून सगळ्य़ांनी आराम केला. 'पत्ते खेळायला या' म्हणून ग्रुपवर निरोप टाकला तशी सगळ्य़ा एकत्र आल्या पण फोटो डाऊनलोड करणं, ते हळूच मोठे करुन बघणं आणि आपण ज्यात नसू किंवा आपला ज्यातला फोटो चांगला आला नसेल तो आठ्या पाडून चटकन उडवून फोन मेमरी रिकामी करणं आणि खूsssप छान आला असेल तर(च) नवर्‍याला पाठवणं ,या महत्वाच्या कार्यबाहुल्यामुळे पत्ते राहिले बाजूला. जळी, स्थळी, काष्ठी पाषाणी फोटो काढल्याने प्रचंड संख्येने फोटो डाऊनलोड करावे लागत होते. त्यातूनही काही जणींची मेमरी इतकी खतरनाक की ’अगं मी ते चाफ्याचं फूल लावून, उजवीकडे ४५ डिग्री मान कलती करून नै का खडकावर बसले होते, तो २१३५ वा फोटो कुणी काढला, आला नाहीय्ये अजून मला’ वगैरे काटेकोरपणे सुरू होतं. हे राम.!

पनीरचा वीट आल्याने हलकंफुलकं जेवण घेतलं. जरा लांबचा पल्ला असल्याने दुचाकी ऐवजी ’सोहम’ नावाची सतरा सीटर चारचाकी ठरल्याप्रमाणे येऊन उभी राहिली. चालक रोबोसारखा होता. चलो म्हटलं की निघाला. फक्त ’हा, ना’ एवढच बोलायचा. आता टूर निघाली ’दिल चाहता है’ फेम चॅपोरा किल्ला बघायला. या सिनेमाने मैत्री आणि गोवा यांचं असं काही नातं जोडलंय की आपल्या खास मित्रांसह एकदा तरी गोव्याला जावं (आणि जिंदगी न मिलेगी दोबारामुळे स्पेनला सुद्धा) असं तमाम प्रेक्षकांचं स्वप्न असावं. या किल्ल्यावर जायला पायर्‍यांची सोय असली तरी बर्‍यापैकी चढून जावं लागतं. दगडी दरवाजातून आत गेल्यावर मात्र बुटकी, पडीक तटबंदी सोडून आत काहीहीहीही नाहीये हे लक्षात येतं पण काही असलं तरी तिथल्या भिंतीवर बसून अमीर, अक्षय खन्ना आणि सैफसारखा सूर्यास्त पाहताना पाठीमागून फोटो घेण्याचं कर्मकांड केल्याबिगर हा किल्ला सोडायचा नसतोय. भाग्यश्रीची बहीण इंद्राणी आता आमच्या सोबतीला, खरं तर दिमतीला होती. त्यामुळे सगळ्य़ा ग्रुपचे हवे तसे फोटो घेता आले. इंद्राणी गोव्यात तशी नुकतीच राहायला आलेली असूनही गोयंकरच असावी अशा सफाईने वावरत होती. पहिलीच भेट, पण तिच्या जिंदादिल स्वभावामुळे आमचे गोत्र चटकन जुळले.
किल्ल्यावर पोचताच इतकं चढून लागलेली धाप मात्र लगेच थांबली त्याचं कारण श्वास रोखला जावा इतकं सुरेख विहंगम दृश्य दिसतं. खाली डाव्या बाजूला पसरलेला रमणीय गोवा, समोर ’क्षितिजावर मी कधी पाहतो मावळणारा रवी, ढगाढगाला फुटते तेव्हा सोनेरी पालवी’ अशी त-हा आणि खाली उजवीकडे फेसाळता, देखणा वॅगॅटोर बीच. पूर्वी गोव्याची उत्तर सीमा मानला जाणारा हा किल्ला १७१७ मध्ये बांधण्य़ात आला असला तरी त्याआधीही इथे काही वास्तू असल्याच्या खुणा सापडलेल्या आहेत. १५१० मध्ये गोव्यात शिरलेल्या पोर्तुगीजांनी या बार्डॆझ विभागावर सर्वप्रथम ताबा मिळवला. त्यांच्याशी लढण्यासाठी अकबर बादशहाने मराठ्यांशी १६८३ मध्ये युती केली तेव्हा त्याचा तळ इथेच होता. १७३९ मध्ये हा किल्ला अखेर मराठ्यांनी जिंकला.
इथे भारतीय पर्यटकांची चिकार गर्दी होती. बरेच महाविद्यालयीन ग्रुप्स आपसात किलबिलत होते. आपल्या हॉट पँट्स किंवा स्कर्टपेक्षा हातातल्या लालपांढर्‍या चुड्याची लांबी जास्त असलेल्या स्टार प्लस नववधूंचे, ’तुम दिन को अगर रात कहो रात कहेंगे’ मूड मधल्या नवर्‍यांबरोबर नाना पोझेस देत ’पोस्टवेड’ फोटोसेशन्स सुरू होते. सायंप्रकाश पडू लागला तसतसे सगळे आवाज विरत जाऊन नजरा केशरी सूर्यावर स्थिरावल्या.
सूर्यास्त होताच गडाची दारं बंद होण्याआधी नाईलाजाने निघावे लागले. आता खालच्या वॅगॅटोर बीचवर जायचे होते. उतरताना ’बापरे, आपण बरच चढलो’ याची जाणीव झाली. चहा घेऊन खाली आलो तर दोघी जणी वॉशरुमच्या शोधार्थ गायब होत्या. तिथे पर्यटन विभागाने एवढी सोय करायलाच हवी आहे. राईटटूपी नुसार जवळच्या हॉटेलवाल्याने वॉशरुम वापरु द्यायला हवी होती पण त्याने त्याबदल्यात ९९ रू. चे स्प्राईट घ्यायला लावले होते असे त्या दोघी गाडीमध्ये आल्यावर कळले. ते स्प्राईट कोणी पीईना कारण मग पुन्हा वॉशरुमची गरज पडणार आणि पुन्हा स्प्राईट घ्यावे लागणार मग पुन्हा ते पिऊन... असो.

बीचवर जायला शॉर्ट्कट म्हणून इंद्राणीने एक पार्किंग जवळचा रस्ता सुचवला. ’कहो ना प्यार है.. गर्र्म मॅगी तैयार है’ अशी खासच जाहिरात ऐकून स्पेशल गोवन मॅगी, लज्जतदार कणसं इ. चा आस्वाद घेऊन तिकडे निघालो. आधीच प्रकाश जेमतेम त्यातच एकदम अंधारा पट्टा लागला. स्प्राईट,९९ रु. आणि वॉशरुमचे चक्र भेदण्य़ासाठी ती योग्य जागा होती :-) पण लवकरच आमच्या लक्षात आले की इथून लवकरात लवकर जायला हवे. लांबून ऐकू येणारं रॉक पार्श्वसंगीत त्या गूढतेत भर घालत होतं. आसपास मारिजुआना विक्रेत्यांचा अड्डा तर नसेल नं किंवा गर्दुल्ल्या टोळ्या तर बसलेल्या नसतील नं किंवा लायन आणि मोना डार्लिंगटाईप लोक त्यांच्या रॉबर्ट्ने स्मगल केलेलं सोनं घ्यायला इथे तर आलेले नसतील वगैरे थ्रीलिंग विचार मनात येईतो एकदाचा बीच लागला आणि एकदम हुश्श मग अहाहा.. झालं. डाव्या बाजूला उंचावर लखलखती बीच हॉटेल्स होती. नाजूक लकाकणार्‍या दिव्यांनी लगडलेल्या शॅक्स अगदी किनार्‍यावरच होत्या. त्यापैकी एका शॅकमध्ये सुरेल लाईव्ह सतारवादन सुरू होतं. ते ऐकत खिळून उभे राहिलो मग तिथेच जेवणाची ऑर्डर देऊन किनार्‍याने अनवाणी चालत गेलो. उंचावरच्या हॉटेल्समधून लाटांवर रंगीत दिव्यांचे झोत अधूनमधून सोडले जात होते. त्यामुळे काळ्याशार अंधारात एकामागोमाग येणार्‍या लाटा कधी लालिमा तर कधी निळाई लेवून उसळत होत्या. पायाला होणारा रेतीचा मुलायम आणि पाण्य़ाचा गारेगार स्पर्श अनुभवावा, आजूबाजूचे तकाकणारे खडक पाहावे की लाटांचे रंग. समुद्राचं हे रूप पण विलोभनीय होतं. शॅक्ससमोरच्या वाळूत मांडलेल्या खुर्च्यांवर जेवायला बसलो. मध्ये मंद दिवे ठेवलेले.
बाजूच्या परदेशी हुक्केवाल्याला ’जरा लांब बसता का’ म्हणून विनंती केली तर त्याने कमरेत वाकून ते मान्य केलं आणि दूर गेला. जेवण खास नव्ह्तं, भाजी ओळखूच येत नव्हती, रोट्या वेळेवर सर्व्ह होत नव्हत्या. बहुतेक आमच्यासारख्या कोरड्या, शाकाहारी गि-हाईकात त्यांना फार रस नसावा. शॅकच्या आत विशीबाविशीच्या पाचसहा पोरींचं गोलाकार बसून पिणं आणि दम मारो दम सुरू होतं. मध्येच काऊंटरवरचा एक तज्ज्ञ येऊन त्यांना कश मारायचं प्रात्यक्षिक देऊन जात होता. त्या मुली कमावत्या, आधुनिक, पेज थ्री संस्कृतीतल्या दिसत होत्या. एकमेकींच्या खांद्यावर माना टाकून हसत, बरळत होत्या. गोव्याला अनेक जण यासाठीच येत असतात. त्यांना पाहून पोटात तुटलं पण त्या मुली हे स्वेच्छेने, एंजॉयमेंट म्हणून करत होत्या तेव्हा परिणामांची जबाबदारी घ्यायला समर्थ असाव्यात असं मनाला समजावून लक्ष जेवणाकडे वळवलं. ठोकर खातील, शिकतील, सुधारतील. बाजूला तरुण मुलांचा एक ग्रुप खातपीत होता. त्यांनाही या मुली दिसत होत्या पण कुणीही त्यांच्यावर काही कॉमेंट केली नाही किंवा त्यांच्या स्थितीचा फायदा घेण्याचा प्रयत्न केला नाही. आपल्या विश्वात मश्गुल असलेली ती मुलं बिल देऊन निघून गेली. मला त्याही परिस्थितीत त्या मुलांचं वागणं फार आश्वासक वाटलं.

जेवून निघालो थेट अ‍ॅर्पोरा नाईट मार्केटला. हे फक्त शनिवारी रात्री सुरू असल्याची माहिती नेटवर मिळाली होती. आपल्याकडे हस्तकलांची, हातमागाची प्रदर्शनं भरतात त्याचंच हे जरा भव्य स्वरूप होतं. डाव्या बाजूला इटालियन, रशियन आणि गोवन मांसाहारी पदार्थांची दुकानं होती. तिकडे संगीत आणि लाईव्ह गायन पण सुरू होतं. उजवीकडे बाजार. दुकानांच्या आडव्या उभ्या रांगांमधून सगळ्य़ा भुलभुलैयासारख्या फिरत होत्या. परदेशी, त्यातही रशियन पर्यटकांची चिक्कार गर्दी होती. एकूण सगळा हिप्पी माहौल होता. विक्रेते बिहारी आणि गुजराथी वाटत होते तर काही विक्रेते युरोपियन देखील होते. आवश्यक तेवढी रशियन स्थानिक विक्रेत्यांनी शिकून घेतलीय. एका जोडप्यातल्या पुरुषाच्या मागे धावत आणि हातातले झुमके त्याच्या गर्लफ्रेंडच्या कानाजवळ धरत एक  विक्रेती त्याला रशियन भाषेत ’बघ, तिला किती शोभून दिसतायत’ वगैरे गळ घालत होती, म्हणजे असावी. शेवटी तो गळाला लागलाच. कटवर्कच्या चादरी, पर्सेस याचे भाव काही ठिकाणी प्रचंड महाग तर नकली दागिने, शोभेच्या वस्तू, कपडे अगदी स्वस्त. काही कपडे इतके अनाकलनीय होते की ते कसे घालायचे हे ही कळत नव्हतं. आरती सराईतपणे वस्तू हेरून घासाघीस करुन हव्या त्या भावात घेत सुटली होती. रात्री ९ ला सुरू झालेला हा बाजार पहाटेपर्यंत सुरू असतो पण आता निघायला हवं होतं. दोघींना पकडून गेटजवळ आणलं आणि ’तुम्ही इथेच थांबा, बाकीच्यांना शोधून आणेतो’ म्हणून त्यांना कष्टाने पकडून आणावं तर पहिल्या दोघी पुन्हा ’अय्या, नवर्‍याला किंवा मुलांना काहीतरी घ्यायचं राहिलंच..’ म्हणून पुन्हा कुठल्यातरी गल्लीत गायब होत होत्या. एकदाची सगळ्य़ांची मोट बांधून रेसॉर्टकडे निघालो. उद्या सकाळी कुणीही कुणाला अज्जिबात उठवायचं नाही असं ठरलं होतं.

गोवा भाग ४
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post_3.html
गोवा भाग ५
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post_4.html
------------------------------------------
गोवा भाग १
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/01/blog-post.html 
गोवा भाग २
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post.html

Friday, February 1, 2019

गोवा डायरी- २

इतकं दमून झोपल्यावरही पाचला टक्क जाग आली आणि डोळ्यापुढे समुद्र दिसायला लागला. 
तीन तारांकित रेसॉर्ट मधला व्हिला असला तरी तिघी, चौघींनी मिळून एक एक खोली शेअर केल्याने बाथरुमसाठी नंबर लावावे लागणार होते. एकदम होस्टेलचे दिवस आठवले पण तेव्हा साडेसात मिनीटात आवरुन व्हायचे. ’उठा उठा सकाळ झाली, समुद्रावर जायची वेळ झाली’ करत सगळ्यांची दार ठोठावली. रात्री कंबरदुखीने हैराण असल्याने ’जमलं तर येईन बॉ’ म्हणणारी मीनल सर्वात पुढे. आरतीने तर झोपेतून ’मै कौन हूँ, कहा हूँ’ टाईप लुक दिला त्यामुळे अखेर पहिली टीम सिंक्यूरिम बीचच्या शोधात बाहेर पडली. मस्त गार वारं होतं. रस्त्यात कुणीच नव्हतं म्हणजे कुत्रं सुद्धा नव्हतं असं मात्र नाही. समोरच्या ’स्पा’ जवळ अचानक काही कुत्री अंगावर आली आणि आम्हाला पळता भुई थोडी झाली. पल्लवीला तिच्या ’टोबो’ची सवय असल्याने ती त्यातल्या त्यात शूर होती. तिच्या मागे लपत चालेतो एकदाची कुत्री भुंकायची थांबली, रस्ता अजूनही रिकामाच. रात्री नाचून गाऊन पहाटे झोपणारं गोवा, हे सकाळी उशीरा उठणारं राज्य आहे हे दिसलंच. ’बस दो सौ मीटर’वर सांगितलेला बीच प्रत्यक्षात पाचसहाशे मीटर तरी लांब होता. वाटेत व्यवस्थित पाट्या असल्याने सहजपणे बीचवर पोचलो. उत्तर गोव्यातला हा बार्डॆझ भाग. डाव्या बाजूला टाटा कंपनीचा ’दर्या किनारी एक बंगलो’, मधे लाल मातीचा खडबडीत रस्ता आणि उजवीकडे खाली वळणं घेत पसरलेला जवळपास निर्मनुष्य, स्वच्छ, लखलखता सिंक्यूरिम बीच. एक पाठमोरा गोवन कोळी तेवढा समुद्रात आत शिरुन मासे पकडत होता. पुरतं उगवलंही नव्हतं. पाठीमागे सिंक्यूरिम किल्ला दिसत होता.

Experience Seekers, Nirvana Seekers ,Party Animals साठी विशेष प्रसिद्ध, असं या बीचबद्दल वाचलं होतं. आम्ही फक्त यातल्या पहिल्या विभागात बसणारे. विदर्भात तीन, चार दिवसांनी पाणी आलं की ते भरण्यासाठी वेळेची, माणसांची सेटिंग करणारी आम्ही रूक्ष मंडळी. दुबईचे शेख मुंबईचा पाऊस पाहायला येतात तसं, इतक्या दिवसांनी हे एवढं, पार क्षितीजापर्यंत पसरलेलं फेसाळतं पाणी पाहून अक्षरश: हरखून जायला झालं.
’फेस फुलांचे सफेत शिंपित, वाटेवरती सडे
हजार लाटा नाचत येती, गात किनाऱ्याकडे’
हे नजरेत साठवेतो दुसरी टीम पण येऊन पोचली. मग मात्र मऊ रेती आणि लाटांबरोबर मस्ती सुरु झाली. किनार्‍यावरच्या बंद शॅक्ससमोर रिकाम्या खुर्च्या तशाच पडलेल्या होत्या. त्यावर बसून, पाण्य़ात पाय नाचवून, आदिवासी पद्धतीने कमरेत हात गुंफून, ट्रस्ट वॉक करताना (डोळे बंद करून मैत्रिण नेईल तिकडे समुद्रात चालत राहायचे) असे सुचतील तसे अनंत प्रकारचे फोटो काढून झाले. ’गोव्याला जातेय’ असं सांगून ऑफीसमधून रजा मिळणे शक्य दिसत नसल्याने शीतलने इमोशनल टच देत ’गावी जातेय’ असे सांगितले होते. त्यामुळे ती दर फोटोला गयावया करून ’ए हा फेसबुकला टाकू नका गं’ असं ओरडायची. शेवटी आम्ही काही फोटो ’हा फेसबुकसाठी :-) गं’ असे म्हणून तिलाच काढायला लावत होतो. नंतर ’टाक गं बिनधास्त, मात्रा चुकली ऑटोटाईपमुळे, असं सांग’ वगैरे सल्ले देऊन झाले.

आता आमचा मोर्चा बीचकडे तटस्थपणे बघत उभ्या असलेल्या सिंक्यूरिम किल्ल्याकडे वळला. या किल्ल्याच्या तटबंदीमुळे लाटांचा आवेग काहीसा रोखला जातो, कदाचित त्यामुळे पाण्यातल्या चित्तथरारक खेळांसाठी बीचचा हा भाग सुरक्षित मानला जात असावा. पाट्यांवर लिहिलेले खेळांचे दर जास्त वाटले. पॅरासेलिंग, पॅराग्लायडिंग करायचे का, यावर अगदीच माफक चर्चा झाली पण कोणी फारसा उत्साह दाखवला नाही. ’आधीच नवराबिवरा बरोबर नाही. उगाच अतिउत्साहात दोरी तुटून समुद्रात पडलो बिडलो तर काय घ्या, विकतचा ताप’ वगैरे विचार बहुतेकींच्या मनात तरळून गेले असावेत. त्यामुळे सगळ्य़ांनी एकमेकींकडे पाहत, हसत, 'नको, नको' अशा माना हलवल्या. मुळात तेव्हा, इतक्या सकाळी सगळे खेळ बंदच होते. मला आमच्या अलिबाग ट्रीपची आठवण झाली. बनाना राईड म्हणजे केळ्याच्या आकाराच्या फुग्यावर एकमेकांना धरुन बसायचे आणि ते गदागदा हलवून आपल्याला पाण्य़ात पाडणार मग जीव खाऊन ओरडायचे. आम्ही एक मॅट राईड का काय केली होती, वॉटरस्कूटरच्या मागे एक चटई दोरीने बांधलेली, त्यावर पालथे पडून स्कूटरच्या दिशेने असलेला दांडा घट्ट धरायचा. मग ती स्कूटर ते रोरावत पाण्यावरुन फिरवणार आणि मागचे चटईस्वार त्यांच्यामागून फरफटत, भेलकांडत, बोंबा ठोकत बेफाम वेगाने लाटांवरून फिरणार. किनार्‍यावर सुखरूप आणून पटकल्यावर मात्र पाण्य़ाच्या सपकार्‍यांनी आणि भन्नाट वार्‍याने लालबुंद झालेल्या डोळ्यातलं पाणी पुसत सगळे चटईस्वार एकमेकांना ’ हॅहॅहॅ काय मज्जा आली ना’ असं अवसान आणून म्हणणार. बापरे, मला आठवणीनेच काटा आला. अर्थात तेव्हा खरंच मजा आली होती कारण वय लहान आणि सोबत मुलं होती.

एकूण आता किल्लादर्शनाचे वय झाले होते, तेव्हा आम्ही तिकडे निघालो. हा सिंक्यूरिम किल्ला डच आणि मराठ्यांपासून रक्षण व्हावे म्हणून  बांधण्यात आला. १६१२ साली. १६ व्या आणि १७ व्या शतकात मात्र इथे डच जहाजं तळ ठोकत असत. आता तिथे एक देखणा गोल बुरुज, खिडक्यांच्या भिंती असलेला दुसरा बुरुज आणि त्याला जोडणारी दगडी वाट यापलिकडे फार काही नव्हतं. घंटेच्या आकाराची फुलं असलेली काहीशी वेगळीच झाडं बाजूने होती. बॉटनी प्रकरण दहावीनंतर सुटल्याने तसंही मला झाडाफुलांची नावं आणि त्यातून ते लॅटिन शब्द तर अजिबातच लक्षात राहत नाही. नजरेने काय तो आनंद घ्यायचा, उगाच डोक्याला भुंगा नको. गोल बुरुजावर निवांत बसलो असताना आरती उर्फ आमच्या अन्नपूर्णा मातेने अचानक थर्मास उघडला, इन्स्टंट चहाची पाकीटं काढली आणि आम्हाला फर्मास चहा बनवून दिला.
सासूची मैत्रिण आली आणि सुनेने न सांगता त्या दोघींसाठी कॉफी करुन आणली की सासू ज्या विशेष कौतुकाने सुनेकडे पाहते तसे आम्ही आरतीकडे पाहत होतो. आता भुकेची जाणीव झाली आणि आम्ही लगबगीने रेसॉर्टकडे धावलो. झकास कॉंटिनेंटल नाश्त्याचा बुफे लावून तयारच होता. बहुतेक टेबल्सवर साधारण पन्नाशीची परदेशी पाहुणॆमंडळी खातपीत बसली होती. आपापलं आटोपून रेसॉर्टजवळच्या रस्त्यावर आम्ही चक्कर मारली. कपड्यांची आणि दागिन्यांची ’सस्ते मे मस्त’ अशी बरीच दुकानं तिथे होती. पाय दुखेतो तिथेच थोडीफार खरेदी करुन ’करी हाऊस’ म्हणून एका रेस्तरामध्ये जेवून परतलो. शाकाहारी, पंजाबी उत्तम जेवण मिळालं. एका थालीत दोन जणी सहज जेवू शकलो. रोटीचे दर दुप्पट असले तरी बाकी पदार्थांचे दर ठीक होते. तिथेही पुन्हा बहुसंख्य परदेशी मंडळी अन्न चिवडत बसली होती. कुणी गाणं ऐकत एकटं शांत बसलेलं, कुणी हुक्का पीत किंवा  ड्रींक घेत. आपण भारतीय लोक सहसा एकटे बसत नाही. आपल्याला भोवती सतत माणसं, आवाज असण्य़ाची सवय असते.

आता आमच्या दुचाकी येणार होत्या. त्यावरुन स्वैर भटकत गोवादर्शनाची मजा काही और असणार होती पण काहीतरी लोचा झाला आणि पाच ऐवजी दोनच दुचाकी आल्या. ऐसा कैसा करत, समोरच्या दुसर्‍या गाडीवाल्याकडे चौकशी करुन, बरीच फोनाफोनी करुन अखेर पाचही गाड्य़ा हातात आल्या. आपल्याला फिरायचं किती आणि अंतर किती याचा गुगलवर हिशेब करुन झाल्याने पेट्रॊल जुजबी, अगदी लागेल तेवढंच भरुन घेतलं. हेल्मेट तर अगदी लुटुपुटीच्या लढाईतलं वाटत होतं. ते अनिवार्य होतं म्हणे. आम्ही आधी गुगल करुन रेसॉर्टच्या डावीकडे वळायचं की उजवीकडे यावर वाद घातला, मग एकदा पक्कं झाल्यावर मात्र वार्‍यावर स्वार होऊन, वळणावळणाच्या झोकदार रस्त्यांवरून निघालो ते थेट (अग्वादा) अगुडा किल्ल्याकडे.
हा किल्ला सुद्धा १६१२ च्या सुमारास बांधलेला. मांडवी नदीत प्रवेश करणार्‍या घुसखोरांना रोखण्य़ासाठी याचा वापर होई. या किल्ल्यावरच्या स्त्रोतावरुन जहाजांना पिण्य़ाच्या पाण्य़ाचा पुरवठा केला जात असे. पोर्तुगीज भाषेत अग्वा म्हणजे पाणी. दहा लक्ष लि. पाणी साठवण्य़ाच्या क्षमतेची टाकी इथे होती. किल्ल्याच्या वाटेवर सेंट लॉरेन्स चर्च आहे. चर्च आड आले म्हणजे किल्ल्यावर गोळीबार होणार नाही असा हेतू असायचा. मुस्लीम घुसखोर भारतात आगेकूच करताना सैन्याच्या पुढच्या फळीत गाईंना ठेवायचे काहीसे तसेच. हिंदू लोक गाईंवर शस्त्र चालवत नसत आणि त्यांचा हेतू साध्य होई. किल्लाचा वरचा भाग पाणीपुरवठ्य़ासाठी वापरात येई तर खालच्या भागात जहाजं पार्क करुन ठेवली जात. प्रत्येक ठिकाणी फोटोसेशन करत किल्ला फिरुन झाल्यावर दीपगृह पाहिलं.
ते अगदी १९७६ पर्यंत दिवे मिचकावून जहाजांना मार्गदर्शन करत होतं. अरुंद ,गोलाकार जिन्याने त्याच्या उंच टोकावर पोचणं म्हणजे सर्कसच होती. त्यातून शिरता आल्याने आपण अजून बारीकच आहोत असा सगळ्यांना कॉन्फिडन्स आला. वरून मावळतीचा सूर्य अप्रतिम दिसत होता पण वेळ संपायच्या आत खाली उतरावं लागलं. मागच्या कड्यावरुन सूर्यास्त बघा असा सल्ला तिथल्या एका माणसाने देताच आम्ही कड्याकडे पळत सुटलो.

सूर्य अस्तंगत होतच होता. पाय खाली सोडून दम खात शांत बसलो अगदी नि:शब्द होऊन, पण
’प्रकाशदाता जातो जेव्हा जळाखालच्या घरी
नकळत माझे हात जुळोनी येती छातीवरी’
ही स्थिती शब्दश: अनुभवत होतो.

आतापर्यंत सीता असलेल्या मुली एकदम गीता बनून तयार झाल्या. पब जो जाना था. बर्‍याच जणींनी उत्साहाने ते घरी कळवल्याने काहींच्या घरची मंडळी काळजीत पडली.”कानठळ्य़ा बसवणारे संगीत सुरू आहे, रंगीत दिव्यांच्या झगमगाटात डीजे उलटी टोपी घालून थिरकत ट्रॅक बदलतो आहे, लोक बेताल झिंगत आहेत, अंधार्‍या कोपर्‍यात रग्गेल ड्रग्ज डीलर्सची सौदेबाजी सुरू आहे, अर्धावृत गौरांगना सिगारेट फुंकत धुमाकूळ घालत आहेत आणि आपल्या भाबड्या बायका बाजूला भेदरुन उभ्या आहेत’ वगैरे दृश्य त्यांनी कपाळी हात मारत इमॅजिन केले असावे. प्रत्यक्षात आम्ही कॅंडोलिम बीचजवळच्या ऑन डिमांड पबमध्ये म्हणजे खरं तर फक्त आमच्यासाठी उघडून दिलेल्या ब्राऊन टाऊन हॉटेलच्या डान्सफ्लोरवर तासभर धमाल केली. मनसोक्त नाचलो. एरवी गाणी सुद्धा ’जनी उकलिते वेणी तुळशीचे बनी’ टाईपची, सात्विकच गाणारी मंजिरी चक्क ’बॉलीवूड मसाला’ गाण्य़ांवर ठेका धरताना पाहून आम्ही चाट झालो. नाच अनेकदा विरेचक म्हणून काम करतो. भररस्त्यावर कोणत्याही लग्नाच्या वरातीत नाचणं वेगळं आणि खाजगी फ्लोरवर मैत्रिणींच्या संगतीत नाचणं वेगळं. इतकं दमलो तरीही खूप रिलॅक्स झालो. न पिताही नशा चढल्यासारखं तरंगत होतो. तिथलं जेवणंही रुचकर होतं. जेवताना अधूनमधून कर्कश वाटत असलं तरी लाईव्ह म्युझिकने अजूनच बहार आणली. गायकाचा आवाज खूपच खास होता. गोव्यातले बरेच संगीत शिक्षक, त्यांचे विद्यार्थी, संध्याकाळी या स्वरुपाची कामं करतात. पर्यटन आणि मनोरंजन ही अर्थातच तिथली सर्वात मोठी इंडस्ट्री आहे.

कॅंडोलिम बीच इथे येण्य़ाआधीच भटकून झाला होता. निरागस सिंक्यूरिमच्या तुलनेने हा बीच फारच झकपक वाटला. तिथली वाळू अशी अजब की त्यात पाय रुतत होते, पुढचं पाऊल टाकणं मुश्कील होत होतं. किनार्‍यावरच्या लखलखाटातल्या दुकानातले डोळे दिपवणारे दर पाहून फक्त विंडो शॉपींग केलं. रात्रीचे किती वाजले ते कळू नये इतकं ’हॅपनींग’ वातावरण सर्वत्र होतं. तरीही सुरक्षित वाटत होतं. इव्ह टिजिंग अजिबात नाही. परतीच्या रस्त्यावर दुतर्फा गजबजलेली उपहारगृह, त्यातून ऐकू येणारं त-ह्त-हेचं लाईव्ह संगीत, दिव्यांचा चमचमाट, दारूचे पाट आणि परदेशी चेहर्‍यांची इतकी दाटी की जणू आपणच त्यांच्या देशात गेलो आहोत की काय. रात्रीची थंड झुळूक अनुभवत, ही सारी नेत्रदीपक, रंगीली दुनिया बघत दुचाकयांवर रेसॉर्टकडे परत जाताना जाणवलं की हे सगळं खूप चैतन्यमयी आहे, मस्त आहे पण बदल म्हणूनच ठीक आहे. नेवार्क विमानतळावरचा प्रचंड झगमगाट पाहून मला एकदम आपली भारनियमनामुळे काळोखात बुडालेली खेडी आठवली होती. तसं म्हटल्यावर माझे कलिग म्हणाले होते, ’कुणीतरी खर्च करतो म्हणूनच कुणीतरी कमवू शकतो. टेक इट इझी’. तेवढं अर्थशास्त्र पटलं असलं तरी.. गड्या आपुला गाव बरा. 

गोवा भाग ३
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post_2.html
गोवा भाग ४
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post_3.html
गोवा भाग ५
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/02/blog-post_4.
------------------------
गोवा भाग १
https://mohinimodak.blogspot.com/2019/01/blog-post.html