Big B

मूछें हो तो नत्थुलाल जैसी और सिर्फ कलाकार ही नही, आदमी हो तो अमिताभ जैसा :-)
आंबा आणि आईस्क्रीम न आवडणारे काही लोक या भूतलावर आहेत, पण अमिताभ आवडत नाही असं म्हणणारं कुणी माझ्या तरी ऐकण्या-पाहाण्यात नाही. (असल्यास ईश्वर त्यांना माफ करो :-) ) अप्रतिम अभिनय, जबरदस्त संवादफेक, उत्तम विनोदबुद्धी, देखणी देहबोली, काळजात रुतणारा आवाज, वेधक ड्रेस सेन्स, भाषेची अचूक जाण, पडदा भारून टाकण्याची क्षमता या सगळ्यासाठी अमिताभ एक कलाकार म्हणून आवडतोच, पण त्याहीपेक्षा पडत्या काळात आरोप, टीका होत असताना- आर्थिक तणावातही परिपक्वतेने वागणं, पुन्हा यशाच्या शिखरावर पोचल्यावर माज न करणं, या गुणांमुळे विशेष आवडतो.

सिनेमा ही फक्त गोष्ट सांगण्याची कला आहे. अमिताभने फक्त ’मासेस’वर नाही तर ’क्लासेस’वरही राज्य केलं. व्यावसायिक सिनेमाबरोबरच अमिताभचे काही पठडीबाहेरचे सिनेमे आणि अलिकडच्या काळात केलेले भूमिकांचे कमाल प्रयोग मला थक्क करतात. कलात्मकतेच्या नावाखाली प्रेक्षकांना पडद्यावरच्या अंधाराकडे डोळे फाडून बघायला लावणार्‍या सिनेमांच्या तुलनेत अमिताभचे सिनेमे हटके असत. व्यावसायिकता आणि कला याचा त्याने नेहमीच सुरेख मेळ घातला. हॉलीवूडची भ्रष्ट नक्कल करणारा बॉलीवूड हा शब्द वापरणं बंद केलं, उलट देशी सिनेमालाच ग्लोबल केलं. मुलभूत सुविधांच्या अभावामुळे वैतागलेल्या सामान्य ’जन्ते’ला आणि संध्याकाळच्या भाकरीची खात्री नसलेल्या पिटातल्या पब्लीकला अपार आनंदाचे कितीतरी क्षण दिले. त्यांच्या मनातल्या खदखदीला ’अ‍ॅंग्री यंग मॅन’च्या भूमिकेतून आऊटलेट दिलं. काळाची पावलं ओळखून बदलत्या जगाशी कनेक्ट राखत पुढे चाललेला हा टेक्नोसॅव्ही ’बडी’ समाजमाध्यमांवरचा सर्वाधिक लोकप्रिय अभिनेता न होता तरच नवल. कित्येक समीक्षक  त्याला चांगला अभिनेता देखील मानत नाहीत पण याचा अर्थ ’मला अजून चांगलं काम करायला हवंय’ असं नम्रतेने म्हणायला जे विशाल मन हवं त्याचंही प्रत्यंतर अमिताभने अनेकदा दिलंय.

काही लोकांना त्यांचे सगळेच सिनेमे आवडले नसतील. खरंय, शोले, डॉन, दीवार ज्यांनी डोळे भरून पाहिला, त्यांना ’लाल बादशाह’ वगैरे कसा बघवणार पण दुसर्‍या इनिंगमध्ये पुन्हा उत्तम भूमिका करत त्याने अस्वस्थ झालेल्या रसिकांना नि:शंक केलं. त्याचे काही राजकीय लागेबांधे अनेकांना खटकले परंतु राजकीय चिखलफेकीत तो कधीच उतरला नाही. परिस्थिती पालटल्यावर मात्र त्याने स्वत:चंच एका ’प्रॉडक्ट’ मध्ये रुपांतर केलं. ’कुछ दिन तो गुजारिएँ गुजरात में’ पासून ’नवरत्न तेल’ पर्यंत यत्र तत्र सर्वत्र अमिताभ. काही जाहिराती बघताना आता त्याने थांबावं असंही वाटतं तोच त्या जाहिरातीची पंचलाईन तो अशी काही उच्चारतो की आपल्या चेहर्‍यावर पुन्हा स्मित येतंच.

कलाकार हा एक चांगला माणूस असला पाहिजे अशी अपेक्षा असली तरी ती काही अट नाही. अमिताभ माणूस म्हणून अनेक मूल्यांचा नुसता विचार करत नाही तर ते कृतीतही आणतो.
’केबीसी’ मध्ये हॉट सीटवर बसलेल्या रिक्षावाल्यापासून सेलेब्रिटी पर्यंत कुणालाही अवघडल्यासारखं वाटणार नाही असं त्याचं ’स्क्रिप्ट’च्या बाहेरचं सुसंस्कृत वागणं पाहिलं की इतरांना त्याची ’उंची’ का गाठता येत नाही ते सहज लक्षात येतं. रेखाविषयी कधीही जाहीर वाच्यता न करणं त्याच्या ’तहजीब’ला शोभतं. सार्वजनिक कार्यक्रमात दोघांची उपस्थिती असताना त्यांच्यावर फ्लॅश होणार्‍या कॅमेर्‍यांच्या सूचक नजरांनाही त्याने कधी खाद्य पुरवलं नाही. आई तेजी बच्चन यांच्यावर लिहीलेला ब्लॉग आणि नात काव्या नंदा हिला लिहिलेलं पत्रं हा माणूस स्त्रियांकडे कसं बघतो याची झलक  दाखवतात. ते पत्र ’पिंक’ या सिनेमाच्या प्रमोशनचा भाग होता असंही म्हटलं जातं. असेना का, पण त्यातला आशय तर त्याच्या विचारांचाच आरसा आहे. त्याच्या ब्लॉगवरचे इतर लेख वाचले की हा आशय केवळ त्याच्या लेखणीतून उतरला आहे त्यासाठी त्याला भाडोत्री लेखणीची गरज नाही हे नक्कीच लक्षात येईल. या कवीपुत्रावर शब्द किती प्रसन्न आहेत याची त्या ब्लॉगवर, तो हरिवंशराय यांच्या कविता ज्या ताकदीने सादर करतो तेव्हा, कोणत्याही व्यासपीठावर चार शब्द बोलतो तेव्हा.. पदोपदी साक्ष पटते.

काही वेळेस सामाजिक प्रश्नांवर तो सावध भूमिका घेतो असाही आरोप होतो, तेव्हा गाढव- बाप- मुलगा ही गोष्ट आठवते. प्रसिद्धीबरोबरच टीका पचवण्याची ताकद त्याने कमावली आहे.
रूबाबदारपणे संयत वागणं हा तर त्याचा यूएसपी आहे. प्रेक्षकांच्या आयुष्यात केवळ आनंद पेरणार्‍या या महानायकाला ७५ व्या वाढदिवसाच्या खूप खूप शुभेच्छा. :-)
#HappyBirthDayBigB

ब्लॉग 'ती' चा - रोखठोक

 "तू मुलगा आहेस, तू मुलगी आहेस हा फरक रोजच्या छोट्या छोट्या गोष्टींमधून तर पालक आणि समाज दाखवून देतच असतो; पण त्याचबरोबर आता तो गेमिंगमधून मोठ्या प्रमाणावर मुलांच्या मनात नोंदवला जातो. मुलींचे गेम्स काय खेळतोस असं आपल्या मुलांना सांगताना आणि गर्ली गेम्स खेळ असं मुलींना बजावताना आपण समानतेऐवजी भलतंच काही रुजवतोय का याचा विचार करायला हवा." मुक्ता चैतन्य या मुक्त पत्रकार आणि पुणेकर लेखिकेचा http://muktachaitanya.wordpress.com हा ब्लॉग. यावरच्या ’टचस्क्रीन’ विभागातल्या एका लेखात हा मुद्दा आपल्या समोर येतो. आपण तर आपल्या मुलांमध्ये अज्जिबात भेदभाव करत नाही असा भ्रम असलेले शहरी पालक अशा मुद्द्यांपाशी नक्कीच थबकतील.

'वूमन इज ह्यूमन' हे वाक्य व्हेरा नाझरीनचं. ही जाण आलेल्या भारतीय स्त्रियांची परिस्थिती आणि समाजाची स्त्रीकडे पाहण्याची नजर हळूहळू सकारात्मक अर्थाने बदलत चालली आहे. परंतु हे परिवर्तन अतिशय मंद गतीने होतंय, ते ही समाजाच्या सगळ्य़ा स्तरात नाही. विचारात होऊ लागलेलं परिवर्तन तितक्याच ताकदीने कृतीत येताना दिसत नाहीये. अशा गोंधळलेल्या समाजाला खणखणीत आवाजात सातत्याने प्रश्न विचारले गेले तरच या परिवर्तनाचा वेग वाढू शकेल. मुक्ताचा ब्लॉग हे काम देखील अतिशय दमदारपणे करतो आहे.

’लिपस्टिक अंडर माय बुर्का’ हा स्त्रियांच्या लैंगिक जाणीवा, त्यांच्या घुसमटीवर भाष्य़ करणारा चित्रपट मध्यंतरी चर्चेत होता. शेवटच्या दृष्य़ात त्यातल्या चौघीजणी (प्रतीकात्मक !) सिगारेट शिलगवतात आणि त्याचे झुरके घेत आयुष्याच्या नव्या प्रवासाला सुरुवात करतात. मुक्ता तिच्या ब्लॉगवरील लेखात चित्रपटाचे कौतुक करतानाच त्यातली ही महत्वाची त्रुटी नेमकेपणाने मांडत थेट विचारते, "कुठलाही सिनेमा घ्या, साहित्य घ्या, स्त्री विविध बंधनातून ‘मुक्त’ होते म्हणजे काय तर ती सिगारेटचे ऐटीत झुरके मारते, किंवा टकीलाचे शॉट्स मारते, किंवा कुणाबरोबर तरी झोपते, किंवा ती बाईक चालवते. या पलीकडे स्त्री मुक्त झाल्यानंतर काय करू शकते याचा विचार फारसा कुणी करत नाही. क्रिकेट मैदान गाजवणाऱ्या हरमनप्रीत कौरला आपण हरमनप्रीत कौर म्हणून मोठं मानायला तयार नसतो. आपण तिची लगेच ’लेडी सचिन तेंडुलकर’ करून टाकतो. कशाला? आपण सतत पुरुषत्वाच्या चौकटीतून स्त्रीच यश आणि कर्तृत्व का बघत असतो? पुरुषांच्या पुढे एक पाऊल गेलो तरच स्त्रीचं यश, अस्तित्व, कर्तृत्व सिद्ध होतं का? आणि तसच जर असेल तर त्याला स्त्रीवाद आणि स्त्री मुक्ती म्हणता येईल का?

’लर्निंग माईंड’ ही मानसिक आरोग्याबद्दल जागरूकता निर्माण करणारी एक छोटी चळवळ मुक्ता तिच्या एका सखीसह चालवते. समाजाचं मानसिक आरोग्य प्रदूषित होण्यामागे आपल्या नैतिकतेबद्दलच्या अतार्किक कल्पनांचाही हात आहे. उदा: सनी लिओन आणि तिचा नवरा डॅनियल वेबर यांनी मुलगी दत्तक काय घेतली, सोशल मिडियातून त्यांच्यावर टीकेचा भडिमार झाला. एका पॉर्न स्टारला मूल दत्तक घेण्याचा अधिकार आहे का?, त्या मुलीचं भवितव्य आणि तिच्यावर होणार्‍या संस्कारांचं काय? वगैरे जाब विचारले गेले. ’मग बिघडलं कुठे’ या लेखात मुक्ता सडेतोड मुद्दे मांडत लिहीते," मुळात पालकत्वाची जबाबदारी पेलणं, त्यासाठी लागणारी संवेदनशीलता, जबाबदारीची जाणीव या गोष्टी व्यक्तीच्या व्यवसायाशी संबंधित नाहीयेत हे समजून घेतलं पाहिजे. आपल्या समाजाचा एकुणात घोळ आहे. पोर्नोग्राफीचे ग्राहक म्हणून आपल्या देशाचा क्रमांक कितीही अव्वल असला, पॉर्न क्लिप्सच्या फॉरवर्ड्स चा खेळ आपण आवडीने खेळत असलो तरी ‘सनी लिऑन’ने मूल दत्तक घेतलं तर मात्र आपल्याला त्रास होतो. इतरांचे नैतिक मूल्यमापन करण्याआधी हे बघावं, आपली नजर तरी आपल्याला नैतिकतेच्या कसोटीवर उभं करतेय का?" मुक्ताचा हा प्रश्न आत्मपरिक्षण करायला भाग पाडतो.

समाजाच्या दुटप्पी चेहर्‍याला आरसा दाखवत ‘वाईफ मटेरीअल ते सुपर वुमन’ या लेखात मुक्ता म्हणते, "बाहेर कितीही काम करो, कितीही यश मिळवो स्त्री जर गृह्कृत्यदक्ष असेल तरच तिच्या यशाला समाजात स्थान आहे हा समज प्रस्थापित झाला आहे. त्यामुळे यशस्वी बायकांबद्दल बोलताना, ‘अमुक तमुक स्त्रीने अतिशय उत्तम कामगिरी केलेली आहे, विशेष म्हणजे इतके सगळे असूनही त्या घर सांभाळून हे सगळे करतात, असे मोठ्या अभिमानाने म्हणायला समाज शिकला. पण हे असं म्हणत असताना त्या स्त्रीकडून आपण अमानवी अपेक्षा करतो आहोत, हे समाज विसरला आणि कामाच्या असमतोल विभागणीबद्दल निषेध नोंदवायचे कष्ट स्त्रियांनी घेतले नाही. स्त्री चळवळीने ते घ्यावेत म्हणून प्रयत्न करूनही समाजाने ते केले नाहीत. कारण, समाज नेहमीच त्याच्या सोयीचे तेवढेच मनात आलेला आहे." साहजिक स्त्रियांच्या वाट्याला येतं तणावाचं ओझं. मुलगी असेल तर तिचा पाय घसरू न देण्याचं प्रेशर… संस्कारांचं प्रेशर…. सुगरण म्हणून स्वतःला सिध्द करण्याचं ,सणवारांचं प्रेशर… देवाच्या कार्यात पाळी आडवी येऊ न देण्याचं प्रेशर, इथपासून ते मुलीच्या पोटी मुलगा जन्माला यावा याचं प्रेशर. स्त्रीजीवनातल्या अनेक ताणांची मुक्ता जंत्रीच देते. नि:शब्द करते.

"हा माझा प्लॅटफॉर्म आहे, त्यामुळे मी मला हवा तसा वापरू शकते, इतर वेळी लेखनाला जी बंधन येतात ती इथे नसतात." असं म्हणणार्‍या मुक्ताने विविध विषय निर्भिडपणे ब्लॉगवर मांडलेत. सोशल मिडीया अभ्यासक आणि कंटेट हेड असलेल्या मुक्ताचे समाजमाध्यमांच्या वादळात सैरभैर झालेल्या समाजाची अस्वस्थता टिपणारे, मूलतत्त्व-पालकत्व, प्रवास यावरचे ओघवते, अभ्यासपूर्ण लेख सुद्धा या ब्लॉगवर आहेत. काही लेख मात्र काहीसे कोरडे, पुस्तकी किंवा केवळ वैविध्यासाठी यात समाविष्ट केले आहेत असेही वाटते. Write. travel. Eat. Enjoy हे तिच्या ब्लॉगचं सूत्र असलं तरी मला सर्वात भावला तो सामाजिक विषयांबाबतचा तिचा रोखठोकपणा. स्वच्छ भूमिका. ’स्त्रीतत्त्व’ हा विभाग सर्वात वैशिष्ट्यपूर्ण आणि पत्रकारितेच्या अनुभवामुळे मुलाखती घेणं तर तिचा हातखंडाच.

अभिनेत्री विद्या बालन हिची एका दिवाळी अंकासाठी मुक्ताने घेतलेली अप्रतिम मुलाखत यात वाचायलाच हवी. विचार विद्याचे असले तरी गुंतवून टाकणारं वेधक शब्दांकन अर्थात मुक्ताचं आहे. ’डर्टी पिक्चर’च्या पार्श्वभूमीवर विद्याने सवंग उत्तानपणा आणि मादकतेमधली नजाकत, मोहकता या दोहोंतला फरक अचूक सांगितला आहे. ड्रेसिंग सेन्स वर सुरूवातीला प्रचंड टीका झाल्यावर इतरांच्या फॅशनच्या कल्पना स्वत:वर लादून न घेता स्वत:चं फॅशन स्टॆटमेंट साडी मध्ये गवसण्याचा प्रवास सांगितला आहे.
विद्याच्या संघर्षाच्या काळात एकदा एका दुचाकीच्या जाहिरातीचं शूटींग सुरू होतं. २, ४ रिटेक्स नंतर दिग्दर्शक म्हणाले ’युअर हँड्स आर डेड’. कलाकार म्हणून तो तिच्यासाठी आयुष्य़ातला अतिशय महत्वाचा धडा होता. त्यामुळे विद्याचा अभिनय जितका तिच्या डोळ्यातून साकार होतो, तितकाच तिच्या देहबोलीतून. शरीरापलीकडे जाऊन त्या भूमिकेच्या मनाचा तळ गाठण्याची इच्छा प्रेक्षकाच्या मनात निर्माण करता येणं हे विद्याचं बलस्थान मुक्ताने ललित लेखनाच्या अंगाने जाणार्‍या या मुलाखतीतून लीलया मांडलं आहे.

मुक्ताच्या लेखणीतून विद्या सांगते, “स्त्री असणं किती सुंदर आहे. माझ्यातल्या मोहकतेपासून मातृत्वभावापर्यंत प्रत्येक भावनेची मला कदर आहे. माझ्या स्त्री असण्य़ाचा उत्सव प्रत्येक क्षणी साजरा करायला मला आवडतो."
एकूणच मुक्ता ’अपनी जमीन तलाशती बेचैन स्त्री’ वगैरे नसून, स्त्रीत्व अबाधित राखूनही स्त्री कडे ’व्यक्ती’ म्हणून पाहण्याचं भान लेखनातून देणारी, ठाम भूमिका घेणारी ब्लॉगर आहे.

ब्लॉग 'ती' चा - मिनिमलिझम आणि मी

लेखिका आणि कला-अभ्यासक शर्मिला फडके यांनी त्यांच्या ब्लॉग च्या माध्यमातून ओघवत्या शैलीत उलगडलेली मिनिमलिझम #Minimalism ही संकल्पना. जगण्याचं वेगळं भान देणारी. आयुष्य आनंदी, सुगंधी आणि सहजसोपं करणारी.

**** मिनिमलिझम आणि मी ****

माजी राष्ट्रपती डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम आपला कार्यकाळ संपल्यावर राष्ट्रपती भवन सोडून गेले तेव्हा त्यांची मालमत्ता म्हणजे फक्त एका सूटकेस मध्ये मावतील इतकेच कपडे, पुस्तके वगैरे होती अशी पोस्ट आपण व्हॉट्सअ‍ॅप वर वाचतो, लग्गेच फॉरवर्ड करतो. तेवढ्य़ात फ़्लिपकार्टचा पॉपअप येतो, पोस्ट विसरुन आपण त्यावर नव्या ऑफर्स उत्सुकतेने पाहू लागतो. एकीकडे फेसबुकवर काल अपलोड केलेल्या फोटोला किती लाईक्स आले ते पाहतो, फारसे नसतील तर वैतागतो. ’ये दिल मांगे मोर’ हे एका जाहिरातीचं घोषवाक्य खरं तर आपल्या जगण्याचच घोषवाक्य झालंय. या सगळ्य़ातून मनाच्या तळाशी साचत जाणार्‍या अस्वस्थतेचं सावट हळूहळू आपल्या अस्तित्वावरच पडायला लागलं असेल तर ! तर ’मिनिमलिझम’ ही संकल्पना समजून घेणं अत्यावश्यक आहे. मुंबईस्थित लेखिका, मुक्त पत्रकार आणि कला-इतिहास अभ्यासक शर्मिला फडके यांचा सोप्या, सुरेख भाषेतला ’मिनिमलिझम आणि मी’ म्हणजेच minimalistlifestyleandme.blogspot.in हा अतिशय आगळावेगळा ब्लॉग हे काम सहजपणे करतो. मिनिमलिझम ही विचारधारा उदाहरणांच्या माध्यमातून अलगदपणे उलगडत नेतो. एकदा का ही संकल्पना आपल्यात झिरपली की ’आयुष्य सोपं असतं. आपण ते कठीण करण्याचा अट्टाहास जन्मभर करत रहातो’ हे ब्लॉगवर उद्धृत केलेलं कन्फ़्युशियसचं वचन नीटच समजतं.

गांधीजी तहान असेल तेवढंच पाणी पेल्यात घेऊन पीत असत. विनोबा भावे तर गांधीजींनी आदेश देईतो चष्मा आणि चपला देखील वापरत नसत, इतक्या त्यांच्या गरजा कमी होत्या. अर्थात असं निस्संग होणं सर्वसामान्य संसारी माणसाला शक्य नाही. ’एंजॉय’ करायचं नसेल तर ’ये जीना भी कोई जीना है’ असं काहींना वाटू शकेल. तर कुणाला हे परदेशी फॅड वाटेल. शर्मिला फडके यांना अनवट जागांवरचे प्रवास, शहरे, माणसे यांच्याबद्दल जाणून घ्यायला, स्थानिक कला, इतिहास आणि संस्कृती यांची नोंद घ्यायला, त्याबद्दल लिहायला आवडतं. या पार्श्वभूमीवर मिनिमलिझम बद्दलची त्यांची निरिक्षणं महत्वाची आहेत. त्या लिहीतात, "मिनिमलिझम हे जीवनाचे तत्व म्हणून स्वीकारण्याचे प्रयत्न शतकानुशतके, जगातल्या वेगवेगळ्या संस्कृतीमधे अनेकांनी केले आहेत. मिनिमलिझम म्हणजे सर्वसंगपरित्याग नाही. जगण्यातून अडगळ, गडबड, कोलाहल काढून टाकायची आहे त्यांच्याकरताच ही जीवनशैली. नीटनेटक्या, कमीतकमी सामान असणा-या घरात प्रसन्न, सकारात्मक वाटणे ही अत्यंत साधी गोष्ट. मोकळा, स्वच्छ अवकाश आपल्या सभोवताली निर्माण करणं, आणि मग तो आपल्या आत झिरपू देणं म्हणजे मिनिमलिझम. जे घराचे तेच आयुष्याचे. जगण्यातला महत्वाचा, मौल्यवान गाभा मिळावा म्हणून घरामधे, आयुष्यामधे आनंद सामावायला जास्तीत जास्त जागा उपलब्ध करुन देणे हा मुख्य हेतू. ही अडगळ नेमकी कोणती हे प्रत्येकाने ठरवायचे."

पुलंचा अंतू बर्वा म्हणतो, ’इथे निम्म कोकण उपाशी, तुमच्या पंचाचं आणि उपासाचं कौतुक इथं आहे कुणाला’. मिनिमलिझम च्या बाबतीत असच वाटू शकतं. हे सगळे श्रीमंती नखरे, अभावात जगणार्‍यांसाठी नाही, असा गैरसमज होऊ शकतो. उलट गरीबीमुळे मिळेल ते साठवून ठेवण्य़ाची, स्वस्त वस्तू खराब झाल्या की वारंवार घेण्याची वृत्ती तयार होते. मध्यमवर्गीयांकडे देखील जुनी भांडी, ’लागेल’ म्हणून ठेवून दिलेल्या (आणि ’लागतं’ तेव्हा कधी न सापडणार्‍या) अनंत वस्तूंनी भरलेले माळे, लहानपणापासूनच्या कपडयांनी खच्चून भरलेली कपाटं आढळतात. कधी आवरण्य़ाच्या कंटाळ्यामुळे तर कधी ’इमोशनल’ कारणांमुळे ढीग साठत जातात. कित्येक जण नको असलेल्या वस्तू टाकून देत नाहीत किंवा सुस्थितीतल्या वस्तू गरजूंनाही देत नाहीत. पसार्‍यामागचे कारण काही असो, ’आधी मन आवरा.. मग कपाट’ हा एका भारतीय ब्लॉगरचा मंत्र आणि ’कमीतकमी खरेदी, गरजेपुरतीच साठवण, पसा-याचे व्यवस्थापन’ ही शर्मिला फडकेंनी सांगितलेली त्रिसूत्री वापरायला हवी. त्या म्हणतात," आपल्या रोजच्या जगण्यातले कानाकोपरे या अडगळीमुळे, धुळीने व्यापून जातात, आपल्यातली कार्यक्षमता मंदावते, आर्थिक क्षमता खालावते. ज्या क्षणी अडगळ, पसारा आवरायचा जाणीवपूर्वक निर्णय तुम्ही घेता त्याच क्षणी स्वच्छ, हवेशीर, सकारात्मक भोवताल तुमच्या अवती भवती, आतमधे निर्माण होण्याची प्रक्रिया सुरुही झालेली असते."

स्त्रियांना खरेदीची विशेष आवड असते. नैराश्यावर मात करायला खरेदी करावी हे अजब आधुनिक सूत्र देखील अनेकजणी अवलंबतात. कित्येक जणी तर एकदा सर्वांनी पाहिलेला पोशाख पुन्हा तिथे वापरायचं सुद्धा टाळतात. नावीन्याची हौस जपून त्याच पोशाखांना मिक्स-मॅच पद्धत, एखादा हटके दागिना, वेगळा स्कार्फ अशी जोड देता येते. डेनिस रेस्तोरी या लेखिकेची ही युक्ती शर्मिला ब्लॉगवर सांगतात तेव्हा लक्षात येतं की नैसर्गिक मानवी भावनांचं दमन न करताही मिनिमलिझमचा विचार सहज शक्य आहे. "माणसाला आपल्यासोबतच्या प्रत्येक वस्तुसोबत संवाद साधता यायला हवा. नाते जोडता यायला हवे. तितक्याच वस्तु सोबत असू द्या," असं विवेचन करणारा अमेरिकेतला जोनार्द स्किलेट ही इथे भेटतो. जैन धर्मीयांचं अपरिग्रह (वस्तूंचा संचय न करणे) किंवा जपान्यांची ’मिनिमारिसुतो’ ही कल्पना मिनीमलिझमशी जुळणारी. झेन विचारसरणीनुसार आपल्या आयुष्यातला आनंद हा कोणत्याही वस्तुवर अवलंबून नाही.

 मिनिमलिझम हा वस्तुंपेक्षाही दृष्टीकोनाशी जास्त निगडीत आहे हे समजावताना एका लेखात ’द मिनिमलिस्ट वुमन’ या ब्लॉगवरच्या क्रिस्तिनच्या पोस्टचा संदर्भ शर्मिला देतात. "एखाद्या आईसाठी सर्वात कठीण गोष्ट म्हणजे मुलांसाठी खेळणी आणणे कमी किंवा बंद करणे. मुलांना आपल्यातल्या उर्जेला, कल्पनाशक्तीला वाव हवा असतो. पालकांनी जर आपली स्वत:ची क्रिएटीव्हिटी आणि बौद्धिक क्षमता वापरली तर मुलांची ही गरज घरातल्या रोजच्या वापरातल्या वस्तुंमधून सहज भागवली जाऊ शकते." इथे तुम्हाला नक्कीच लहानपणीच्या चिंधीच्या बाहुल्या आणि कापडी चेंडू आठवतील.

’भारतीय समकालिन कला आणि कलाकार’ हा शर्मिला फडके यांचा विशेष अभ्यासाचा विषय आहे. त्यांची कलाविषयक जाण त्यांच्या शमा-ए-मेहफ़िल, आर्टबिर्ट यासारख्या ब्लॉगमधून व्यक्त होते. (त्या ब्लॉग्ज बद्दल पुन्हा कधीतरी). या पार्श्वभूमीमुळे ही सौंदर्यवादी संकल्पना त्या नेमकेपणाने मांडू शकल्या आहेत. हा ब्लॉग वाचताना एका शीतल शांततेचा अनुभव येतो तो त्यांच्या स्निग्ध शब्दयोजनेमुळे. नको असलेल्या वस्तूंनाच नव्हे तर अनावश्यक गोष्टींना सुद्धा आयुष्यातून वगळणे हा विचार व्यक्त करणार्‍या लिओ बबुता या अमेरिकन माणसाशी शर्मिला आपला परिचय करून देतात. उदा: सिगारेट्स/व्यसन सोडणे, शरिराला गरज नसणारे अन्न ताटातून कमी करणे, निरर्थक वाटणारी कामे वगळणे, खंडीभर मित्र मैत्रिणींची गर्दी जमवण्य़ापेक्षा मोजकेच, आयुष्य समृद्ध करणारे मित्र मैत्रिणी जोडणे आणि जपणे, काही गोष्टी एकट्याने करण्य़ातला आनंद शोधणे, पाठीवरच्या पिशवीत मावेल इतकेच सामान सोबत घेऊन जगभरात भटकणे किंवा पर्यावरणप्रेमी जीवनशैली अंगिकारणे या सगळ्य़ात मिनिमलिझम आहे. .

एकूण हा ब्लॉग आपल्याला बाहेरच्या पसार्‍याबरोबरच ’आतला पसारा’ आवरायला उद्युक्त करतो. लेखिकेच्या शब्दात सांगायचं तर, "व्हर्चुअल माहितीचे ढिगारे मनाभोवती साठून रहात आहेत आणि भौतिक वस्तुंचे ढिगारे शरीराभोवती.... अंतर्बाह्य गुदमर वाढत चाललेली. हे सर्व रिचवायलाच जमत नाहीये. अजून अजून जमवत रहायचं, मग आधी जमवलय त्याचं काय, ते कधी ऐकणार, पहाणार, करणार? मिनीमलिझम चा स्वीकार, त्यातून मिळणारा अंतर्भुत शांतपणा, सौंदर्य, हे त्यावरचं उत्तर आहे". लेखिका स्वत:च्या जीवनात मिनिमलिझम पूर्णपणे अवलंबिल्याचा दावा करत नाही पण त्याचा मन:पूर्वक प्रयत्न करते आहे. ते अनुभव ब्लॉगवर येत राहतीलच. त्या मांदियाळीत आपणही सामील व्हावं असं आवाहन करते आहे. जमेल ना !