अर्थातच ते शक्य नाही. गुगल फार तर पत्रांचे नमुने दाखवेल, निबंधातले मुद्दे शीर्षकावरून शोधून देईल, पण ही विखुरलेली माहिती गोळा करून , त्यावर विचार करून त्यातून एखादा लेख, पत्र, निबंध, सारांश लिहिण्यासाठी किंवा कोणताही मजकूर तयार करण्यासाठी आवश्यक असते ती मानवी बुद्धीमत्ता. त्यामुळे ही गुगलची फार मोठी मर्यादा ठरते.
अर्थात अशी माहिती गोळा करून एस-ई-ओ पुरते जुजबी लेख तयार करून देणारी काही सुमार चर्नर सॉफ्टवेअर्स बाजारात आहेत पण त्यात अनेक त्रुटी आहेत.
आता मात्र एक बलाढ्यअसा जिन आपल्या हाती आला आहे ज्याला हुकूम केला की तो हे सगळे लेखनप्रकार सहज हाताळू शकतो. नागरी समस्येविषयी थेट महापालिका आयुक्तांना पत्र लिहायचे असो किंवा रजेचा अर्ज असो. तो चक्क प्रेमपत्रही लिहू शकतो. पेस्ट करण्यापूर्वी नाव तेवढे योग्य व्यक्तीचे घाला अन्यथा गोंधळ होऊ शकतो. तसे झाल्यास तो तितक्याच निर्विकारपणे क्षमापत्र व ते ही निरुपयोगी ठरल्यास ब्रेक-अपचा मेसेज सुद्धा लिहून देऊ शकतो.
तो गृहपाठ करून देऊ शकतो हा विद्यार्थ्यांसाठी नवलाईचा आणि पालक-शिक्षकांसाठी डोकेदुखीचा विषय ठरणार आहे.
तो कोणत्याही विषयावर गप्पा मारू शकतो.
म्हणाल त्या विषयावर म्हणाल तितक्या शब्दांमध्ये किंवा ओळींमध्ये मुद्देसूद निबंध, लेख किंवा शोधनिबंध लिहू शकतो.
उत्तर आवडले नाही तर नव्याने लिहून देऊ शकतो.
’रशिया-युक्रेन समस्ये’ पासून ’शक्तीपीठांपर्यंत’ ’कचर्‍यापासून खतनिर्मिती’ पासून रोबोटीक्स पर्यंत, दिक्षित-दिवेकर डाएट पासून पाककृतींपर्यंत, लोककलांपासून विटी-दांडू सारख्या खेळापर्यंत, चीनमधील कोरोनाच्या परिणामांपासून काफ्काच्या साहित्यापर्यंत कोणताही देशी-विदेशी विषय त्याला वर्ज्य नाही.
या अद्भुत जिनचे नाव आहे ’चॅट-जीपीटी’. ChatGPT (Generative Pre-trained Transformer)
आपण त्याला चुकीचा प्रश्न विचारला तर तो प्रश्न दुरुस्त करतो. आपण दिलेले विषय, आपले संभाषण लक्षात ठेवतो. आता मुद्दाम त्याला आपण ’माझा आवडता नेता’ यासारखा विषय दिला तर तो मनकवडा नसल्याने स्पष्ट सांगतो ’हे पाहा, मी एक कॉम्प्युटर प्रोग्राम आहे, तुम्ही नाव सांगितले तर मी माहिती देऊ शकेन.’ एकूण आपण त्याला आगाऊ, तर्कहीन प्रश्न विचारले तर तो नम्रपणे नकार देतो. पण योग्य आज्ञा देताच त्याचे काम झरझर सुरु.
भयचकित होऊन पाहत राहणे एवढेच आपल्या हाती उरते.
म्हणूनच या तंत्रज्ञानाचे वर्णन एलोन मस्क यांनी ’भयंकर सुंदर’ असे केले आहे.
हा चॅट-जीपीटी नामक कॉम्प्युटर प्रोग्राम किंवाअत्याधुनिक चॅटबॉट ओपन-एआय (OpenAI) या अमेरिकेतील स्टार्ट अप ने नोव्हेंबर २०२२ मध्ये तयार केला आहे. अ‍ॅलेक रॅडफ़ोर्ड आणि चमू यावर काम करते आहे.
संगणक राज्याच्या पहिल्या पायदानवर याच्या मदतीने पोचून पुन्हा एकदा सरताज होण्यासाठी मायक्रोसॉफ्ट यात अफाट गुंतवणूक करतो आहे. कृत्रिम बुद्धीमत्तेचा तसेच मशिन लर्निंग या तंत्रज्ञानाचा वापर करून मजकूर तयार करणे हे चॅट-जीपीटीचे मुख्य काम आहे. हा मजकूर वाचनीय, दिलेल्या संदर्भाशी सुसंगत आणि व्याकरणदृष्ट्या अचूक असतो हे त्याचे वैशिष्ट्य.
चॅट-जीपीटी openai.com वर सध्या नि:शुल्क उपलब्ध असून चाचणी स्वरूपात काम करतो आहे.
त्याचा वापर करण्यासाठी आपण मेल अकाऊंट उघडतो तसे येथे अकाउंट तयार करावे लागते.
मजकूर तयार करण्यासाठी लागणारा कच्चा माल म्हणजेच डाटा (विदा). सुमारे ५७० जीबी डाटा त्याने इंटरनेटवरील विविध माध्यमातून गोळा केला आहे. हा प्रचंड डाटा जसे त्याचे बलस्थान आहे तशीच त्याची मर्यादा देखील.
माहिती अपुरी असेल तर येणारे उत्तर ही अपुरे असू शकेल. माहिती चुकीची असेल तर त्या आधारे लिहिलेल्या लेखातही चुका होणारच. अर्थात चुकीचे उत्तर दिल्यास आपण त्याला दुरुस्ती सुचवू शकतो. तो त्याची नोंद करून घेतो.
सध्या त्याच्याकडे २०२१ पर्यंतचाच विदा उपलब्ध आहे त्यामुळे तो अमिताभचा नवा सिनेमा ’झुंड’ आहे असे सांगेल, ’उँचाई’ नाही.
स्पॅनिश, फ्रेंच, जर्मन सह अनेक भाषात तो काम करतो, मराठीत देखील. मात्र सध्या इंग्रजी व्यतिरिक्त अन्य भाषा त्यावर वापरता येत नाहीत. मराठीत प्रयोग करून पाहिल्यास सध्या तरी ’भयंकर सुंदर’ मधले भयंकर रूपच अस्तित्वात आहे.
तरीही अधिकाधिक संसाधनांचा वापर करून या समस्यांवर उपाय शोधणे सुरु आहे. परिपूर्णतेसाठी तो व्ही-आर , ए-आर तंत्रज्ञानाचीही मदत घेणार आहे.
यामुळे येत्या काळात एखाद्या वेबसाईटवर गेल्यावर ’आपल्याला काय मदत हवी आहे’ असे विचारणारे स्वयंचलित बॉट अजून चतुर होतील. ग्राहक सेवेची गुणवत्ता वाढेल. शिक्षण, वित्त, डीजिटल मार्केटिंग, आरोग्यसेवा तसेच मनोरंजन क्षेत्रात याचा प्रचंड वापर केला जाईल.
भविष्यात ’जो हुकूम मेरे आका’ म्हणत कदाचित हे प्रकरण गुगलला गिळून टाकेल.
गुगल आपल्याला आपण सांगू त्या विषयाचा शिधा गोळा करून देत होता. त्यातून काय ते निवडून रांधायचे काम आपल्याला करावे लागत होते. चॅट-जीपीटी आपल्याला नुसता स्वैपाक करून नव्हे तर घास सुद्धा भरवून देतो आहे. आपल्याला बसल्याजागी ’आ’ करायचा आहे. घास घेताना उद्या त्याने आपल्यासाठी उखाणा घ्यावा असे वाटले तर लवकरच तो ती ही इच्छा पूर्ण करेल. आत्ताही करतो आहे पण सध्या तो ’समोरच्या कोनाड्यात उभी हिंदमाता..’ प्रकारचा उखाणा घेतो. तेव्हा थोडी वाट पाहूया.
पण मग सगळे काही तोच करणार असेल तर आपल्या डोकं नामक अवयवाचा उपयोग आपण करायचा तरी कुठे, तर तो या जिन उर्फ आचार्‍याला बिनचूक ’ऑर्डर’ देण्याचे कौशल्य मिळवण्यात. हे शिकवणार्‍या प्रशिक्षकांना आता मागणी असणार आहे.
एक वेळ इतिहास, भूगोल, विज्ञान वगैरे विषय ठीक आहेत पण एकांकिका, नाटक, पटकथा लिहिता येईल का त्याला, शेवटी ते काम माणसाचेच. तर लोकहो, त्याला नाटक वगैरे सारे काही लिहिता येते. आपण फक्त विषय द्यायचा, त्यानुसार तो पात्रनिर्मिती करतो. संवाद आणि प्रसंग लिहितो. हवा तसा सांगाडा तयार करून देतो.
पण कविता करता येतात का त्याला? त्याला वेगळी प्रतिभा हवी. येतात, त्याला उत्तम कविता करता येतात. म्हणाल तर बडबडगीत स्वरूपाच्या म्हणाल तर अव्वल साहित्यिक दर्जाच्या. अगदी कीट्स किंवा वर्ड्सवर्थ किंवा आपल्याला आवडेल त्या शैलीत सुद्धा. त्याला काय कमाल प्रशिक्षित केले गेले आहे याची यावरून कल्पना येईल.
उदा:
With books in hand and a smile so bright, A school girl walks with all her might.
With dreams in her eyes and hope in her heart, She sets out to learn, a brand new start
ही त्याने शाळकरी मुलीवर केलेली कविता आहे तर
Buy or sell, hold or trade, The market's mood is never staid,
A gamble, a risk, a thrill, A dance with the market still.
ही शेअर मार्केटवरची. लवकरच हे सगळ्या भाषांमध्ये घडेल.
केशवसुत के किशोर कदम ... आपण सांगू त्या कवीच्या शैलीत दिलेल्या विषयावर बुंदीसारख्या पटापट कविता ’पाडून’ तो तुमच्या स्क्रीनवर आणून देईल. ’साडी के फॉल सा मॅच किया रे, छोड दिया दिल कभी कॅच किया रे’ असल्या धन्य गाण्यांपेक्षा कितीतरी बरी गाणी लिहून देऊ शकेल.
ट ला ट जोडून लाईक्स लुटणार्‍या कुडमुड्या कवींची आणि कॉपी पेस्ट लेखकांची आता खैर नाही. आज हा स्तंभ मी लिहिते आहे. येत्या काळात वर्तमानपत्राला माझ्यासारख्या स्तंभलेखकांची सुद्धा गरज राहणार नाही. बहुधा पत्रकार, वकील, ब्लॉगर, शिक्षक, सल्लागार, विश्लेषकांचीही. चॅट-जीपीटी करेल ना ही सगळी कामे.
मग आपले भविष्य काय ! चॅट-जीपीटी हा सर्जनशीलतेच्या प्रांतातला उद्याचा भस्मासूर तर ठरणार नाही ना !
नाही. या जिनला भाषेतले बारकावे आणि गर्भितार्थ समजत नाही. आपल्याला कॉमन सेन्स नाही असे तो मान्य करतो. या अनुषंगाने अमुक लेख माणसाने लिहिला आहे की चॅट-जीपीटीने, हे सांगू शकणारे GPTZero अॅप प्रिन्स्टन विद्यापीठातील एडवर्ड टिआन या २२ वर्षीय विद्यार्थ्याने नुकतेच विकसित केले आहे.
चॅट-जीपीटीला मन नाही त्यामुळे भावना नाहीत. अस्सल सर्जनशीलतेसाठी तल्लख मेंदूचे संवेदनशील मनाशी घट्ट नाते असणे आवश्यक असते हे समजून घेऊन त्या बळावर आपल्याला त्याच्या दोन पावले पुढे राहावे लागेल.
असे जिन किंवा साबू हाताळायचे तर आपल्याला सुद्धा चाचा चौधरी व्हावे लागेल, जिनका दिमाग कम्प्युटरसे या चॅट-जीपीटी से भी तेज चलता है ।
Published in पुण्यनगरी- माध्यमतंत्र सदर
http://epunyanagari.com/articlepage.php?articleid=PNAGARI_PU_20230120_04_3&width=371px&edition=Pune&curpage=4&fbclid=IwAR2NmrXX8hNk-g5cFHgVv7Fs246DCER75V3q0MJTwBchbrOHzHqcW0VrFrU
